DÜNDEN BUGÜNE ORTAHİSAR KASABASI
Dr. Faruk GÜÇLÜ
Ortahisar’ın kuruluş tarihi kesin bilinmemekle birlikte 12 YY. başından itibaren Orta Asya’dan Anadolu’ya göçlerin yaygın olduğu dönemde rivayete göre Özbek Türklerinden olan Hibe Dede, sekiz kardeşiyle Horasan’dan gelerek Ortahisar’a yerleşmişlerdir.
Hibe Dede ve ailesi kasabasın ortasında bulunan kale ve etrafında hazır buldukları oyukları geliştirerek kendilerine dokuz ayrı mesken yapmışlardır. Şimdiki Ortahisar halkının büyük bir bölümünü dokuz kardeşin torunlarıdır.
Ortahisar Kasabası M.Ö. 1500 yılında Etilerin, M.Ö. 1200 yılında Firikyalıların, M.Ö. 657 yılında Likyalıların ve bir ara Perslerin, M.Ö. 27 yılında Romalıların eline geçmiş, M.S. 395 yılında Doğu Romanın Bizans’a dönüşmesiyle Bizans hakimiyetine geçmiş. M.S. 10. yılın ikinci yarısına kadar Bizans egemenliğinde kalmıştır(Wikipedia). Çok eski bir tarihe sahiptir.
Ortahisar 1175 yılında Kapadokya bölgesi Selçukluların eline geçmiş, Moğol istilasından sonra Eretna Beyliği ve Karamanoğulları Beyliği hakimiyetine girer. Bölgeyle birlikte daha sonra Osmanlı egemenliği altına girmiştir. 1524 Tahrir Defteri kayıtlarına göre; Ortahisar Ürgüp Kazasına bağlı en büyük köylerden birisidir.
Osmanlı döneminde 1916 yılında kasaba olan ve belediyelik olma hakkı kazanan Ortahisar’ın ilk belediye binası Ortahisar Kalesi altında bulunmaktadır.
Kasabanın simge sayılabilecek en belirgin yapısı Etiler zamanında oyulmuş, 1200 m rakımlı 86 m yükseklikteki Ortahisar Kalesi'dir. Kale hem stratejik hem de yerleşim amacıyla kullanılmıştır. Ayrıca hemen hemen tüm vadilerin yamaçlarına oyulan kaya adeta doğal soğuk hava deposu konumundaki eski yerleşim yerlerinde yörede yetişen patates, soğan ve elma ile Akdeniz Bölgesi'nden kışın saklanmak üzere bölgeye getirilen portakal ve limon saklanmaktadır. Bu doğal depoların yeterince verimli kullanıldığını söylemek ne yazık ki mümkün değildir. Daha da geliştirilerek(doğal hali bozulmadan) günümüz koşullarına uygun depolar haline getirilmeleri gereklidir.
12 YY öncesinde bölgesinde Hıristiyan ahalinin yaşadığı bilinmektedir.Ortahisar vadilerinde son derece ilginç manastır ve kiliseler bulunmaktadır. Bunlar Sarıca Kilise, Cambazlı Kilise, Tavşanlı Kilise, Balkan Deresi Kiliseleri, Hallaç Dere Manastırı'dır.
Ortahisar halkı geçimini tarım ,turizm ve bağcılıktan sağlar. Ayrıca büyük baş hayvancılıkta yapılır.
Ayrıca 2004 yılında tüm Kapadokya'nın yaşantısının anlatıldığı Kapadokya'nın ilk ve Tek Etnografya Müzesi Ortahisar'da açılmıştır.
Ortahisar Kasabamızın turizmden yeterli payı almasının sağlanması gereklidir.
Yararlanılan Kaynaklar
Wikipedia
Ortahisar Belediyesi İnternet Sitesi