HERİKLİ AŞİRETİNE KALECİK BÖLGESİNDE ÇAPANOĞLU AŞİRETİNDEN
SALDIRILAR VE AŞIK MEMİŞ AŞİRETİNİN OLUŞUMU
Doç. Dr. Faruk GÜÇLÜ
Herikli Aşireti mensuplarının Damat İbrahim Paşa tarafından Nevşehir il merkezine Kozaklı ve Gülşehir köylerine yerleştirildiği bilinmektedir. Yeterli veri olmamakla birlikte kulaktan kulağa aktarılan bilgilere göre; Kız alp verme yüzünden Yozgat’ta yerleşik bulunan Çapan-oğlu Aşireti mensupları Kozaklı’ya bağlı Kalecik ve çevre köylerde bulunan Herikli Aşireti mensuplarını rahatsız etmektedir. Çapanoğlu ailesi, Osmanlı Sarayı ile yakın ilişkisi olan Yozgat bölgesinin yönetimini uzun süre elinde bulunduran, Kurtuluş Savaşı yıllarında başlattığı ayaklanma bastırılan bir ailedir.
Herikli Aşireti mensubu Aşık Memiş 1819 doğumlu olup bıçkın bir delikanlı olarak Çapanoğlu Aşiretine karşı direnmektedir. Bu direniş uzun sürmez ve Aşık Memiş bölgeden uzaklaşarak 18 YY. ilk yarısında kendisinin bulunamayacağını düşündüğü Acıgöl İlçesi Kozluca Köyü bölgesine yerleşir. Aşık Memiş’in Çopur ismindeki kardeşi Kalecik’te kalır. Araştırmacı/yazar Feridun Türkmen’ın Nevşehir kitabında konu detaylı olarak işlenmektedir.
Aşık Memiş’in halk ozanı olduğu ve saz çaldığı bu nedenle de kendisine “aşık” denildiği köyün büyüklerince anlatılagelmiştir. Hatta saza döktüğü şiirlerin bazılarının uzun süre dilden dile geldiği ancak okur yazar olmadığından zamanla kaybolduğu bilinmektedir.
(Mehmet Ali Güçlü notlarından)
Aşık Memiş’in Kozluca’ya kimlerle geldiğine dair net veriler elde edilememiştir. Mevcut bilgilere göre eşi de yanında gelmiştir. Köye ilk geliş yeri olarak Şabanlar’ın Çeşme olarak bilinen eski mezarlığın altındaki yer olarak bilinmektedir. Aşık Memiş’ten Kozluca Köyünde beş çocuk olur. Bunların adları Halil, Çopur,Kavas, Osman ve Koca Ali’dir.
Aşık Memiş’in oğlu Halil’den olanlar bugün köyde “Bilalller, Şabanlar ve Effeler” olarak bilinen ailellerdir. Bu aile Solmaz, Ay ve Özdemir soyadını taşırlar. Oğul Kavas’ın dört olur bunların adı Hacı Bekir, Mulla Ömer,Nizam ve Kör Hacı’dır. Hacıbekir’den iki çocuk olur bunların adı Apılı ve Mustafa’dır. Mustafa, köyde Yozgat dolayından Nevşehir’e gelen kişilerce öldürülür. Böylece Çapanoğlu aşireti saldırıları Kozluca Köyü’ne kadar ulaşır. Katil jandarmalar tarafından yakalanır ve hakim önüne çıkartılmadan yolda Sarıkaraman Beyleri (şimdiki Ortaköy ilçesine bağlı bir köy) tarafından katilin öldürtüldüğü anlatılagelmektedir. Zira oğul Hacıbekir Sarıkaraman Beylerinin kızı “Koca Kız” ile evlidir.
Kavas oğlu Apılı’dan oluşan aileleye bugün “Apıllar” denilmektedir. Yalçın, Güçlü Soyadını taşıyan ailedir. Oğul Hacıbekir ,hac sırasında vefat etmiştir. Eşi Sarıkaraman beylerinin kızı Koca Kız diye bilinen anadır. Hala adı saygıyla anılagelmektedir. Oğul Kör Hacı’dan olan çocuklar bugün tamamen İzmir’e yerleşmişlerdir.
Aşık Memiş’in diğer oğlu Çopur’dan Kocabekir,Cikkil Ali isimli çocuklar olur Bunlar bugün köyde Bilgi ve Aslan soyadı taşımaktadırlar. Diğer oğul Osman’dan Kara Mehmet, Tireli Hasan,Kula Osman ve Hallov isimli çocuklar olur. Bu aile bugün Demir, Ünal, Akman ve Çelik soyadını taşımaktadır. Kara ve Karaca soyadı taşıyan aile de oğul Osman soyundan gelmektedir.
Son oğul Koca Ali’nin ilk eşinden çocuk olmamış ve başka bir köyden dul bir kadınla yeniden evlendirilmiştir. Evlendiği kadının yanında bir çocuk’ta gelmiş olup(yörede buna tay geldi denilmektedir) bu çocuktan oluşan aileye Cafarlar denilmektedir. Aile bugün Uğur ve Efe soyadını taşımaktadır. Cenikler diye bilinen aile ile de bu ailenin kız alıp vermeden akrabalıkları oluşmuştur.
Kavas oğlu Apılı(Abdullah) tan Bekir, Mustafa Hasan ve Ahmet isimli dört oğlan,Fatili, Ayşe ve Hazime adında üç kız olmuştur. Oğullardan Bekir ve Mustafa Birinci Dünya Savaşı esnasında Osmanlı Ordusu saflarında çarpışırken şehit olurlar. Mezarlarının nerede olduğu konusunda net bir veri sağlanamamıştır.
Kozluca Köyünde “Memişliler” diye bilinen ailenin kız alıp verme sebebiyle Cenikler, Ulukuşlar, Göktaşlar, Baraklar, Uz(İdrisler) soyadı ailelerle de akrabalıkları oluşmuştur.
Köyden şehirlere göç sebebiyle Herikli Aşiretine mensup Memişliler diye bilinen aşiretinde İstanbul, İzmir, Nevşehir, Ankara illerine göç ederek tamamen yurdun dört bir yanına dağıldığı görülmektedir.
Yararlanılan Sözlü Kaynaklar
Feridun Türkmen, Kalecik Köyü,
Mehmet Ali Güçlü, Kozluca Köyü,
Mehmet Solmaz, Kozluca Köyü,
Asım Polatlı, Kozluca Köyü