Nevşehir ile sembolleşmiş tarihi kalesi hakkında bunları daha önce hiç duymamıştınız...
Tarihin gizemlerle dolu dünyasında yeni bir yolculuğa hazır olun.
Tarihsel açıdan büyük bir öneme sahip olan Nevşehir Kalesi'nin en dikkat çekici yönlerinden biri tarihin derinliklerine gömülü olan gizemli sırlarıdır.
Nevşehir kalesi Kapadokya'ya açılan büyük bir kapı mı?
Nevşehir Kalesi'nin yapım tarihi ve kimler tarafından yaptırıldığı hakkında hala kesin bir bilgi yoktur. Nevşehir Kalesi'nin en dikkat çekici yönlerinden biri ise, tarihin derinliklerine gömülü olan gizemli sırlarıdır. Nevşehir Kalesi'nin altında birbiriyle bağlantılı olduğu düşünülen Dünyanın en büyük yeraltı şehrinin tesadüfen bulunmasının ardından eldeki veriler, hala kale altında keşfedilmeyi bekleyen büyük sırların olduğunu gözler önüne seriyor. Bu şekliyle de gizemini koruyor.
Nevşehir Kalesi'nin gizemli tarihinde yolculuk...
Nevşehir Kalesi, eski Roma yolu ve Bağdat İpek yolunun korunması amacıyla bir durak/karakol olarak kullanılmasından dolayı önem arz etmektedir.
Tarihi kale üzerindeki kitabenin kaybolmuş olması aslında yaşanan bu belirsizliğin önemli nedenleri arasındadır. Sözlü tarihe göre, Nevşehir Kalesi üzerindeki kitabeye göre, bu yapı Bizanslılar döneminde yapıldığı rivayet edilmektedir.
Nevşehir il merkezinin güneybatısındaki bir tepe üzerinde kurulmuş olan bu kalenin kitabesi günümüze kadar gelemediğinden yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır. Bununla beraber yapı üslubundan Bizans döneminde yapıldığı sanılmaktadır. Selçuklu döneminde ve Osmanlı döneminde Damat İbrahim Paşa tarafından onarılmıştır. Son olarak da 1966-1979 yıllarında onarılmıştır.
Kale kesme taş ve moloz taştan yapılmış olup, beşgen planlıdır. Sur duvarları dört burçla takviye edilmiş, üzerinde de 42 mazgalı bulunmaktadır. Kalenin ön ve arkasında iki ayrı giriş kapısı vardır.
Yine rivayetlere göre, Selçuklular döneminde, Bağdat’a giden kervan yolunun korunması amacıyla inşa edilmiştir. Nevşehir’in eski yerleşim yerinde, sağlam bazalt kütleli bir tepenin üzerinde bulunan kale, Osmanlı döneminde Damat İbrahim Paşa tarafından onarılmış ve Cumhuriyet döneminde de yeniden restore edilerek tahrip olmaktan korunmuştur. Sur duvarları genelde sağlam olup, kale girişi güneybatı yönündedir.
Eldeki şu andaki verilerden yola çıkılarak Bizans Dönemi’nde Nevşehir Kalesi’nin bugünkü yerinde bir karakolun bulunduğu, Selçuklu Dönemi’nde tahkimatın varlığını sürdürdüğü, Karamanoğulları Dönemi’nde kalenin onarıldığı veya yeniden inşa edildiği, son halini ise Damat İbrahim Paşa döneminde almış olduğu söylenebilir.
İşte Nevşehir Kalesi için o görev emri:
1727 yılı, Nisanında gönderilen bir hükümde Nevşehir kale dizdarına özetle şöyle deniliyordu:
“Harap halde bulunan civardaki kalelerdeki görevliler Nevşehir Kale’sinde görev yapmak istemediğine göre bunların yerine dışarıdan asker temin edilmesi daha uygun olacaktır. Sen ki adı geçen dizdarsın, Niğde ve Karahisar kaleleri muhafızlarına tahsis edilen 99.100 akçelik gelirle, birer kale kethüdası, imam, müezzin, kayyum, topçubaşı, topçular kethüdası, topçu serbölüğü ve serbölük, 2 kapıcı ve 14 topçu istihdam edesin” (BOA, A.DVNS.MHM.d, 134/224)
Nevşehir'de bulunan Dünyanın en büyük yeraltı şehri tamda bu kalenin altında yer alıyor.
Tarihsel açıdan büyük bir öneme sahip olan Nevşehir kalesi, uzun yıllar boyunca pek çok medeniyetin kontrolü altında kalmıştır. Nevşehir Kalesi'nin en dikkat çekici yönlerinden biri ise, tarihin derinliklerine gömülü olan gizemli sırlarıdır.
2014 yılında 'Nevşehir Kalesi ve Çevresi Kentsel Dönüşüm Projesi' kapsamında yürütülen çalışmalarda, Nevşehir Kalesi'nin altında birbiriyle bağlantılı olduğu düşünülen ve yaklaşık 785 bin metrekarelik bir alanı kaplayan yeni bir yeraltı şehri tespit edildi.
Birinci etap olarak belirlenen 120 bin metrekarelik alanda gerçekleştirilen temizlik çalışmalarında, 6'ncı yüzyıla tarihlenen Manastır ve 12'nci yüzyılda yapılan Bizans Kilisesi gün yüzüne çıktı. Ayrıca, suyolları, kaya oyma mezarlar, tüneller, barınma mekânları gibi askeri, dini ve sosyal yaşam alanlarının ortaya çıkarıldı.
Alandaki çalışmalarda elde edilen toplam 1271 parça tarihi eser Nevşehir Müzesi'nde koruma altına alındı.
Nevşehir Kalesi
Nevşehir Kalesi, eski Roma yolu ve Bağdat İpek yolunun korunması amacıyla bir durak/karakol olarak kullanılmasından dolayı önem arz etmektedir. Nevşehir eski yerleşiminin 15. yüzyılda Karamanlılar döneminde Muşkara adıyla anıldığı bilinmektedir. Nevşehirli Sadrazam Damat İbrahim Paşa, küçük bir köy olan Muşkara’nın adını 1726 tarihinde “Yeni Şehir” anlamına gelen “Nevşehir” olarak değiştirmiştir.
Damat İbrahim Paşa zamanında büyük bayındırlık hareketine girişilmiş; yeni kurulan bu şehirde Kurşunlu Cami, imaretler, camiler, medreseler, kervansaraylar, çeşmeler ve evler yapılmıştır.Kalenin de aynı dönemde onarıldığı bilinmektedir. Son olarak, Cumhuriyet döneminde Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü tarafından 1979 yılında restore edilmiştir. 2018 yılı içerisinde Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, kale içinde bilimsel araştırma kazısı yapmıştır.
Kale burcunun oturduğu kayalığın yüksekliği (rakım) 1343 metre ve 1430 metrekarelik bir alanı kapsamaktadır. Çokgen planlı kalenin 42 mazgalı, 4 burcu, doğuda ve batıda olmak üzere 2 kapısı vardır.
Kalenin gövdesi genellikle alanda bulunan bazalt taşlardan yapılmıştır. Yapılan restorasyon çalışmalarında mazgallar, pencereler ve kapı çevreleri Nevşehir sarı taşlarıyla örülmüştür.
Sur duvarları sağlam olan kale doğu-batı yönündedir.
Şehrin en yüksek noktalarından birine inşa edilen kalede volkanık kaya ve tüflerden oluşan malzeme kullanılmıştır. Silindirik şekilde bir plan göstermektedir. Simetrik olarak dört yönde daire şekilli burçlar yeralmaktadır. Burçlardan bayrak direği dikili olanının üzeri açık durumda ve onarılmamıştır. Sur duvarları ve üzerindeki savunma duvarları yeniden onarılmıştır. Savunma sistemi 46 küçük bölüm halinde ve her bölüm ortasında savunma açıklıkları yer alıyor. İçte kale kapısının sağındaki ve solundaki burçların yanından çıkılan merdivenlerle savunma duvarlarına ulaşılıyor. Orta avlu bugün park olarak kullanılıyor.
Şehir içi araçlar veya Bölge Turu düzenleyen Seyahat Acentalarına ait tur araçları ile ulaşım sağlanabilmektedir.
Nevşehir kalesi İç Kale
Nevşehir Kalesi Surları seyirdim yolu
Nevşehir Kalesi Mazgalları