KAPADOKYA YÖRESİNDE ALKIŞ (DUA) GELENEĞİ
Doç. Dr. Faruk GÜÇLÜ
Halk kültüründe günlük olağan yaşam içinde ibadet amacıyla yapılmayan dualara alkış ve beddualara da kargış denilmektedir. Bir dilek sözü olan alkışlar halk kültüründe geleneksel kültür aktarımını sağlayan önemli sözlü anlatım türlerinden birisi olup insanların günlük olağan yaşam içerisinde en fazla kullandıkları kalıplaşmış sözlerdir. İnsanların hayatın akışı içerisinde karşılaştıkları olumlu davranışlar ya da olmasını istediği olumlu durumlar karşısında alkışta bulunmaları ya da dua etmeleri yaşamın doğal sonucudur. Günlük yaşamın olağan akışı içinde dualardan çok beduaların geliştiği görülmektedir.
Kapadokya bölgesinin merkezi sayılan Nevşehir ve bölgesinde halk kültürü açısından derlenen bazı alkışları(dua) şu şekilde sıralamak mümkündür.
-Acil şifalar dilerim
-Aç susuz kalma
-Allah acını göstermesin
-Allah analı babalı büyütsün
Allah benim kalan ömrümü sana versin
-Allah düğününü de göstersin
-Allah hayırlı evlatlar versin
-Allah işini rast getirsin
-Allah iyi komşular nasip eylesin
-Allah seni kem(kötü) gözlerden korusun
-Allah kimsenin eline düşürmesin
-Allah kötü gününü göstermesin
-Allah nazardan saklasın
-Allah ne muradın varsa versin
-Allah mutluluğunuzu artırsın
-Allah sağlık(şifa)versin
-Allah sıralı ölüm versin
-Allah utandırmasın
-Allah zihin açıklığı versin
-Arabayın tekerine taş değmesin
-Ayağına diken batmasın
-Ayağına taş değmesin
-Azımızı çok kabul edin
-Başarılar dilerim
-Başın dara gelmesin
-Başın öne eğilmesin
-Bereketli olsun
-Bir elin yağda bir elin balda olsun
-Bir yastıkta kocayın
-Düşmanların yok olsunlar
-Ekmeğin aşın bol olsun
-Elden ayaktan düşmeyesin
-Ele güne muhtaç olma
-Ellerin dert görmesin
-Gani gani rahmet dilerim
-Geçmişleriyin canına değsin
-Gözün yaş görmesin(gözüne yaş değmesin)
-Gülen yüzün solmasın
-Gülüşün eksilmesin
-Günün aydınlık olsun
-Güvertin(yeşilliğin, sebzen, meyven) bol olsun
-Hayırlı olsun(yeni mal ve eşya alana söylenir)
-Hayırlı uğurlu olsun
-Hayrını gör(Satan tarafından alıcıya söylenen söz)
-Hayırlara vesile olsun
-Işığın sönmesin
-İşin rast gitsin
-Kötü günün olmasın
-Nasibin bol olsun
-Nazar değmesin
-Maşallah
-Mazaratlardan(yaramaz) uzak ol
-Muhanete muhtaç olma
-Muradına eresin
-Mutluluğun daim olsun
-Ocağın tütsün
-Okuru bol olsun
-Ölüleriyin canına değsin
-Sağlıcakla git gel
-Sefan olsun
-Seni sevmeyen ölsün
-Tuttuğun altın olsun
-Tüü tüü Maşallah
-Uğurlar olsun
-Yolun açık olsun
-Yolun aydınlık olsun
-Yüzüne nurlar doğsun
Yararlanılan Kaynaklar
AKALIN, L. S. (1990). ″Türk Dilek Sözlerinden Alkışlar ve Kargışlar, Çıldır Aşık Sempozyumu, (2000), Ankara.
KEMALOĞLU Muhammet; Terekeme-Karakalpak Türklerinde Dualar(Alkışlar) ve Beddualar(Kargışlar) Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Bahar 2011 Sayı 26