KAPADOKYA YÖRESİNE AİT ÖZLÜ SÖZLER VE ÖZDEYİŞLER
Doç. Dr. Faruk GÜÇLÜ
Her yörenin kendisine özgü sözleri vardır. Bazen bu sözler sınırları aşarak diğer yörelere de yayılır. Anadolu medeniyetinin beşiği Kapadokya özlü sözler açısından oldukça zengindir. Burada gelişen ve benimsenen bazı özdeyişlerin diğer yörelere de yayılarak geniş alanlarda kullanıldığı görülmektedir.
Acemi avcı kendini vurur
Acı yemedim ki dişim kamaşsın
Aç ayı oynamaz
Açlıktan değirmen bekler ,kabadayılıktan erkeklik taslar
Aç bırakma hırsız edersin, çok söyleme arsız edersin
Aç köpeğin beyni dar olur
Adam çokluğunda akıl yokluğu olmaz
Akıllı işini görür, deli başını bekler
Anasına bak kızını al, kenarına bak bezini al
Anası ne ki, danası ne olsun
Armud dibine düşer
Avara(umursamaz şekilde)giden zavara(unun kötüsü) gider
Ayranı yok içmeye tahta revalli ile gider sıçmaya
Azıcık aşım ,ağrısız başım
Balık ırmağına göre büyür
Başı boş eşek ekine zarar verir
Bedava mezar bulsa herkesten önce girer
Bedava sirke baldan tatlıdır
Ben diyorum hadımım, sen oğlan uşak soruyorsun
Bitli kaşınır, aç umsunur(umar)
Borçlu olup düşünmektense ; uyuz olup kaşınmak iyidir.
Buvarsak (cinsel isteği yüksek)inek boğaya koşar
Çığırdığı(söylediği) İstanbul türküsü, oturduğu ahır sekisi
Çoban olmuşsan kurt görmeye hazır ol
Delleratik’ten kız getiren Hırka Dağı’nı över
Deli gurk(ana tavuk)tan akıllı cücük(civciv) çıkmaz
Deli bulaşmaktansa çalıyı dolaşmak iyidir.
Dereye ev yapma sel alır, tepeye harman yapma yel alır, genç kadın alma el alır
Deveden büyük fil var
Dibi görünmeyen tastan su içilmez
El ayranı ciğer soğutmaz
El ç.küyle gerdeğe girilmez
Elden gelen öğün olmaz, o da vaktinde bulunmaz
El, elin eşeğini türkü çığırarak arar
El ile gelen düğün bayram
Eli işte gözü oynaşta
Elin somunuyla karın doymaz
Er(erkek) dayıyı,kız bibiye(hala) çeker/benzer
Eşeğini sağlam kazığa bağla,kurt yerse yesin
Ev sahibi utlu(iffetli,oturaklı,sakin) olur
Hamama girer kurna beğenmez, düğüne gider zurna beğenmez
Hamama giren terler
Halep yolunda deve izi aranmaz
Harmanda izi olmayanın sofra da yüzü olmaz
Her horoz kendi çöplüğünde öter
Horozu çok olan yerin sabahı geç olur
Isıracak it, dişini göstermez
İti pastırma bekletilmez
Kapıda yetişen tosunun değeri olmaz
Keçinin uyuzu suyu pınarın gözünden içer
Kediye bokun panzehir demişlerde ; sıçmışta üstünü körlemiş
Kelden tarak istenmez
Kılda keramet olsa keçi ulema olurdu
Kızın başını boş bırakma; ya davulcuya kaçar ya zurnacıya
Köpeğin kötüsü eve kurt getirir
Kurt kocayınca köpeğe maskara olur
Kurttan kuzu doğmaz
Ne kapıyı bastırır, ne kırığı küstürür
Nerede çoklu orada b.kluk
Oruspu içerde olursa kapı bastırak tutmaz
Ölüsü olan ağlamasın, delisi olan ağlasın
Şehirden gelenin heybesine bakarlar
Tavuk alıştığı kümese yumurtlar
Tilkiyi bağa bekçi tutan üzümü zor görür
Tilkilikte bağım yok, tilkiyle kavgam yok
Tok ağırlaması zor olur
Topuğunu geçen suya girme
Tosbağa kabuğundan çıkmış kabuğunu beğenmemiş
Urbası(giyişi) yırpık(eski, yırtık) olanın sözünü dinleyen olmaz
Yarım ağız verilen söze güvenme
Yoldaşın iyi ise uzun yol kısa gelir