Nevşehir Kapadokya bölgesinde doğal soğuk hava depoları çok eski dönemlerden bu yana halk tarafından kullanılıyordu. Daha çok elma ve patates gibi yöresel ürünlerin konulduğu depolar, 1950’li yıllardan itibaren limonla tanıştı. Limon depolarının yanı sıra içerisine tırların girebileceği büyüklükte kayadan oyma devasa patates depoları da ülke ve bölge ekonomisine ciddi katkı sağlıyor.
Dünya'nın en doğal depoları Kapadokya’da...
Türkiye'nin patates limon ve narenciyeleri bakteri üretmeyen kayadan oyma doğal soğuk hava depolarında muhafaza ediliyor.
Kapadokya’nın dev buzdolabı görevi gören doğal soğuk hava deposu görünümündeki yeryüzü şekilleri Akdeniz'in narenciye ambarı olarak kullanılıyor. Yıl boyu sabit bir sıcaklıkta, nemsiz bir ortama sahip olan bu kayadan oyma doğal depolara konulan narenciyeler hep taze kalıyor hem de olgunlaşmaya devam ediyor.
Çeşitli iklim özelliklerine sahip olan ülkemizde Nevşehir yöresindeki tüf kayalarına oyulan, kış aylarında sıcak ve yaz aylarında ise serin olan doğal soğutmalı depolarda iklimlendirme sistemi olarak herhangi bir ekipman kullanılmadan yalnızca deponun soğuk havasından yararlanılarak binlerce ton yaş sebze ve meyve hiçbir enerji harcanmadan muhafaza edilmekte. Kayadan oyma depolarda depolanan ürünlerde klasik depoların aksine daha az fire verilmekte, sabit ısı ve nem dengesi gibi özelliklerinden dolayı depolanan ürünlerin doğal yapısı bozulmadan muhafaza edilmesi sağlanmakta. Bu gibi etmenler de bölgeyi depolama konusunda daha da avantajlı bir hale getirmektedir.
Türkiye'nin patates ve limonları Kapadokya'da depolanıyor
Türkiye'nin patates, limon ve narenciyeleri, Nevşehir'deki tamamen kayadan oyma doğal depolarda muhafaza ediliyor.
Ülkemizde özellikle Akdeniz Bölgesinde yetiştirilen yaklaşık 1 milyon ton limonun 200 bin tonu yatak limon olarak depolanmakta. Bununda ortalama 115 bin tonu Nevşehir’de bulunan kayadan oyma doğal depolara getirilerek hem muhafaza edilmekte hem de olgunlaşması sağlanmakta.
Nevşehir’de; Kavak Kasabası, Nevşehir Merkez Çat ve Nar Beldelerinde, Ortahisar kasabasında, Mazı Köyünde, Şahinefedi Köyünde, Güneyce Köyünde, Kaymaklı Kasabası, Taşkınpaşa Köyü, Göre Kasabası, Bahçeli Köyü, Çardak köyü, Ayvalı Köyü, Başdere Köyü, Derinkuyu Merkezi ve Cemil Köyü’nde kayadan oyma doğal depolarımız bulunuyor.
%7’in altında depo firesi ile depolamada dünya şampiyonuyuz!
Ürünlerin deriminden sonra ürün kalitesinin korunması, zararların önlenmesi, tazeliğini korumaları, ağırlık kaybının azaltılması, solunum hızının yavaşlatılması, su kaybının en aza indirilmesi, bünyesindeki mikroorganizma faaliyetlerinin azaltılması ve yaralanma etkisinin en az düzeye indirilmesi ancak uygun koşullara sahip depolarda depolanmasıyla olasıdır.
Çeşitli iklim özelliklerine sahip olan ülkemizde, Nevşehir yöresindeki tüf kayalarına (yapay mağara) oyulan depolarda kış aylarında sıcak, yaz aylarında ise serin olan doğal soğutmalı depolarda iklimlendirme sistemi olarak herhangi bir ekipman kullanılmadan yalnızca deponun soğuk havasından yararlanılarak binlerce ton yaş sebze ve meyve hiçbir enerji harcanmadan depolanabilmekte, bu da büyük maliyet üstünlüğü sağlamaktadır. Kayadan oyma depolarda depolanan ürünlerde klasik depoların aksine kayıp oluşmamakta, sabit ısı ve nem dengesi gibi özelliklerinden dolayı, depolanan ürünlerin doğal yapısı bozulmadan muhafaza edilmesi sağlanmaktadır.
Bu tip depoların basit yardımcı düzenlerle daha etkili ve başarılı bir şekilde çalıştırılması her zaman mümkündür. Bacasız fabrikalar özelliğindeki depolar, ülke ve bölge ekonomisine büyük katkılar ve önemli istihdam olanağı sağlamaktadır. Bölgede kullanılan doğal soğuk hava depoları, son yıllarda büyük sanayi kuruluşlarının da dikkatini çekmekte ürünlerinin uygun koşullarda muhafazası için doğal soğuk hava depolarını tercih etmektedirler.
Türkiye'nin patates depoları (2021 yılı üretimi)
Türkiye: 5.100.000 ton
1-Konya: 622.435 ton
2-Niğde: 575.627 ton
3-Afyon: 562.927 ton
4-Kayseri: 520.948 ton
5-İzmir: 447.092 ton
6-Aksaray: 309.132 ton
7-Nevşehir: 295.503 ton
Kapadokya’nın kayadan oyma doğal depoları...
UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde yer alan Türkiye’nin en önemli turizm merkezlerinden Nevşehir Kapadokya Bölgesindeki;
2 Milyon ton kapasiteli toplam 1.321 adet depoda, Türkiye'nin farklı yörelerden hasat edilen;
Yemeklik 1.600.000
Tohumluk 250.000 ton patates ve
150 Bin ton limon kayadan oyma doğal soğuk hava depolarında muhafaza ediliyor.
Patates için en uygun ve en doğal depolama alanlarının Nevşehir'de olduğunu unutmayın!
Kaynak:
Nevşehir Valliği
Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi TARGİD
