KAYIT KUYUT
'' Valla, eski evden taşınırken unutmuşuz orda kalmış , senin o sordukların. ''
Nedir konu ?
Fotograf albümleri...
Eski evden minderini, tel dolabını, yatak yorganını, sinisini, zembilini taşıyor da yeni evine, bir fotograf albümünü önemsemiyor, unutuyor.
Bu, neyi gösterir?
Geçmişe, geçmişimize değer vermiyoruz. Fotografın kolay kolay elde edilemediği dönemler...Pahalı filmler, kartlar...Öyle her kentte olmazdı fotografçı. 1958'de Nevşehir'de 2 fotografçı vaardı: Foto Aile, Foto Menekşe...
Eski evde bir taka...Unutulmuş albümün hüznü...Babanın, dedelerin, emminin, dayının anıları...Belki seferberlikten kalma fotograflar, belki İstiklal Harbi yıllarından...Bir daha bulunur mu o görüntüler, ele geçer mi o günlerin tanığı olan belgeler !
Emmimoğlu Öğretmen Hüseyin, Göre'den gelmiş, konuğumuz olmuştu. Türkçe Öğretmeni Kaya Mustafa ile birlikte Esbelli Kayası'nı gezmeğe çıktık. Güzel bir nisan günü. 1975 olmalı. Daha holdingler el atmamıştı yıkık evlere. Bir eski eve girdik. Bir taka...Dolap kapağı kırık dökük. Ufalanmış, üğünmüş kaya kırıntıları bazı küçük eşyaların üstünü örtmüş. Kaya karıştırdı, tozlarını üfürdü. Küçük bir cep defteri ortaya çıktı. 1940 ortalarında İstanbul'da yaşamış bir genç , anılarını günlük-günce olarak kaydetmiş. Savaş ortamında sakin İstanbul. Gezip dolaştığı yerler, arkadaşlıkları, sevdaları, ilgi duyduğu kızlar...İşlek el yazısıyla defteri doldurmuş. Adı, soyadı yok. Ürgüp Kaymakamlığı'nda memur muydu? 1950li yıllarda memurlar hep buradaki mağara evlerde yaşıyorlardı. Tayini çıkıp da başka yere giderken o memur, anı defterini alıp götürme gereğini duymamış...
Ürgüp öğretmenlerinin çoğu ya Pazarören Köy Enstitüsü, ya Kırşehir Öğretmen Okulu, ya İvriz Köy Enstitüsü mezunu...1970'lerde bende anıları koruma altına alma isteği belirginlik kazandı. Öğretmen arkadaşlarla yarenlik ederken, köylerinde ilk okumayı, yazmayı kimden öğrendiler, öğretmenlerinin adı neydi, iz bırakmış mıydı; öğretmen olduktan sonra görev yaptıkları köylerde, kasabalarda kimlerle arkadaşlık ettiler, fotograflar varsa, bana geçici bir süre için verebilirler miydi?
Pek az olumlu karşılık almışımdır.
Elbet, her albümde bir ''mahremiyet'' vardır. Albümün tamamı olmayabilir. Seçtiklerini vermelerini, bana güvenmelerini söylemişimdir. Ne yazık, düş kırıklığı yaşamışımdır daima.
Bayramlarda lokum kutuları dağıtılırdı 1960'larda. En uygun hediye. Belki pahalı da olmadığından. Lokum bitince o kutular atılmazdı. İçine eski fotograflar konulurdu. Ziyaret ettiğim evlerde eski lokum kutularını , o güzelim kemerli odalarda, raflarda gördükçe içim giderdi. Onları alıp içlerindeki fotograflara bakma isteği duyardım. Bazı evlerde de fotograflar ayna çevresine sıkıştırılırdı.
Ürgüp'te dişçi Halim ile merhabalaşırdık. Pek içten, güler yüzlü , kalender, sözü sohbetinin tatlılığıyla bilinirdi. Diş tedavi yeri küçük bir atelye idi. Oraya gider, merhaba der, ikram ettiği çayı pek yavaş içer- süreyi uzatmak için - duvarlardaki harika fotografları seyretmeğe doyamazdım. Onlar bir sanat eseriydi. Hemşehrimiz Türk Hava Kuvvetleri'nde Pilot Ali Çetinkaya çekmiş ve Halim Bey'e armağan etmişti. Halim Bey bu dünyadan göçtüğünde ben Elazığ'daydım. Atelyesi-stüdyosu boşaltılmış, o tablolar nereye taşındı, değerini bilen oldu mu ? Hala yanarım onlara.
Kaya Mustafa Bey anlatmıştı. Eski adı Babayan-Tokalı olan İbrahimpaşa'ya gitmiş. Tanıdıklarıyla köy içinde gezerken, kapanmış olan ilkokul avlusunda çer çöp içinde bir fotograf albümü dikkatini çekmiş. Toza toprağa belenerek, içindeki saman artıklarını temizleyerek almış albümü. 1930'larda öğretmenler kimdi? Öğrenciler nasıldı ? Nevşehir'den gelip Babayan çocuklarına Mareşal Gazi Atatürk'ü, Cumhuriyeti anlatan Ali Gönen ( Ceviz Ali namiyle maruf ) ve daha başkaları...1970 sonlarına dek, okulun başöğretmenleri bu albümü özenle koruyup geliştirmişler.
Sonra ?
Demek ki, eğitimciler geçmişin anılarını saklama , sonraki kuşaklara aktarma konusunda bilgi sahibi olmalı, özlerini geliştirmeliler...
Yitirdiğimiz değerler bir daha yerine konulamayacaktır çünkü.
-----------------------------
11 Kasım 2024. Ürgüp