KAYSERİ DEYİMLERİ
Eşeği boyayıp babasına satmak – İltifat olarak da alınabilen,Kayserilinin zekasını ortaya koyan ifade.
Dek durmak, dölek durmak – aşırı gitmemek, düzgün hareket etmek, erdemli yaşamak.
Gadasını almak – birisinin dertlerini, vebalini, üzüntülerini üstlenmek.
Soğanın cücüğü – soğanın en tadlı iç bölümü. Bunu konuğa ikram etmek gelenektir.
Ağ yüzü kir donuyla – yüz akıyla zor bir işi başarmak. Ağır bir sorumluluğun altından , maddi ve manevi yitime uğramadan, lekelenmeden kalkmak.
Şemşamer mezhepli- gündöndü gibi hareket eden. Dönek, kaypak, özü sözü birbirini tutmayan, tutarsız, hayın, yalancı, kalleş. ( Şemşamer : Ayçiçeği, devrikamer, ay çekirdeği ).
Ağzını dağıtmak – erdem kurallarına uymadan konuşmak, kötü söz söyleme alışkanlığı.
Kamgaya karıştırmak – yonga. Bir sözü yolundan, asıl anlam ve amacından saptırmak, gürültüye getirmek, yaygaraya boğmak.
Zambur zumbur – eni boyu olmayan, saçma sapan söz.
Bunalgın – sıkıntılı, bunaltılı.
Göğsün şişini boşaltmak- duyguları, düşünceleri anlatıp rahatlamak, içerde tutmamak.
Sukatılmamış – saf, temiz, soylu, aksoy aile, insan, birey.
Evin bağlamak – ekinde , tahılda başağın içinin boş olması, dane tutmaması.
Kıpratmak – kımıldatmak, hareket ettirmek.
Müzmühal olmak – bozulmak, işe yaramaz duruma gelmek.
Boyna tuz torbası takılmamak – bekar olmak, evlenme sorumluluğunu üstlenmemek.
Çalı taşlamak – kışkırtmak, istekli duruma getirmek için dürtmek.
Gubara gubara – kabara kabara, şişinmek, çalım satmak, aşırı gururlu olmak.
Elulağı – elçi, aracı, arabulucu.
Gara gayıp – yiten, kaybolan.
Dıbıdahı basmak – koşarak gitmek, kaçmak, gözden kaybolmak.
Gan iliği gurutmak – canından bezdirmek, usandırmak.
Ak duvağından girip ak kefeninden çıkmak – rahat yüzü görmeden kahrından ölmek.
Aliye edik, veliye düdük etmek- hovardaca harcamak, savurganlık etmek.
Ayağının altından eskimek – boyu kısalmak, alçalmak.
Avuca yazmak – laf götürüp getirmek. Sırları açıklamak.
Ağrınmak – alınmak, incinmek.
Cayırtı cuyurtu – ağız dalaşı.
Eteği eğsik – kadın.
Çenesek – yanaz.
Çangaza – ölçüsüz davranış, kaba saba.
Döğen süren öküzün ağzı boş durmaz – iş yapan karşılığını alır. Bal tutan parmağını yalar.
İpin kıvrağını açmak – atılımın, girişimin olumlu sonuç vermesi.
Kemiği siftitmek – boyun eğmemek, hakkını yedirmemek.
Ali feri – içten pazarlıklı, kötü erekli.
Saksı kırığı çıkmak – önemli, ciddi bir işi önemsizleştirmek, çığırından çıkarmak.
Ağrısız başa çapıt dolamak – hiç yoktan iş açmak, belaya bulaşmak.
Bebe şebe işi- çoluk çocuk işi, üstünde durmağa değmez.
Çik döndermek – aşık oyunu. Aşığın çukur yüzü. Yüzükoyun düşürmek, altetmek.
Dal öğlen sıcağı – günün tepeye dikildiği, öğlen sonrası sıcağı.
Kayış yarmak – öğünmek, kabadayılık etmek.
Gursak gavurgasını ister – kişi alışkanlığını bırakmaz, çıkarından vazgeçmez.
Mıhı kesilmek – yorgun düşmek, ömrün azalması, günlerin sayılı olması.
Pöçüne boranı basmak – dünür gelenlere kızını vermemekte direnen analar için söylenir. Sitem.
Yelen itin yelkesi – boşu boşuna vakit öldüren. Şunun bunun gönlünü yapmak için koşturan, koşuşturan.
Yınnaşık, kel kaşık – yılışık, sululuk eden, laübali.
Zorunan zongurdamak – isteksiz, işinde gücünde gönülsüz.
Erden kaçmak zamanı – kızların çocukluktan gençliğe geçiş dönemi.
Eygin – asık suratlı, sevinç yoksunu.
……………………………………………..
26 Ekim 2019. Ürgüp