Nevşehir Kabak Çekirdeği Markasını Sahiplenmelidir
Doç. Dr. Faruk GÜÇLÜ
Atalar boşuna dememişler “ye kabağı at göbeği” diye. Yine tembel öğrencilere söylenen “kabakçı” tanımlaması da doğru değildir. Aksine kabak ve çekirdeği zihin açar. Hatta bazı dönemlerde Acıgöl ilçemize çok kabak ürettiği içinde eleştirel açıdan yaklaşılmıştır.
Yazlık(yemeklik), kışlık(çerezlik ve bal kabağı) ve süs kabakları olmak üzere ülkemizde yetiştirilen kabaklar üç grupta ele alınmaktadır. Ayrıca kabak çiçeğinden yemek yapıldığı da unutulmamalıdır. Ülkemizde çerezlik kabak üretiminin büyük bir kısmı (%85) İç Anadolu Bölgesi’nde yapılmaktadır. 2020 yılı TÜİK verilerine göre çerezlik kabak üretiminin en fazla yapıldığı iller sırasıyla Nevşehir (%35), Kayseri (%29), Konya (%11), Aksaray (%9) ve Eskişehir (%5) illeridir. Nevşehir Merkez ilçesi kabak çekirdeği üretiminin yarısını (yaklaşık 11.000 ton) karşılamakla beraber Acıgöl, Derinkuyu, Ürgüp gibi ilçeler de üretimin yoğun olarak yapıldığı yerlerdir.
Kabağın çiçeğinden ve taze iken kendisinden yemek yapılmaktadır. Olgunlaşınca Bal kabağından tatlı, süs kabağından çeşitli süsler yapılmakta bir kısmının çekirdeği de çerezlik olarak kullanılmaktadır. Yani kabak çok geniş kullanım alanı olan yararlı bir üründür.
Nevşehir ilinde kabak çekirdeğinin kurutma işlemi geleneksel yöntemlerle güneşte dam başında, yüksekte kurutma şeklinde gerçekleştirilmekte olup, kavurma işlemi ise sobada, taş fırınlarda ve tandırda saç üzerinde yapılmaktadır. Kayseri İl Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen ‘Çerezlik Kabak Çalıştayı’nda ülkemizdeki kabak çekirdeklerinin sadece %30’unun paketlenebildiği kalanının çuvallarla toptancılar aracılığıyla kuruyemişçilere satıldığı ifade edilmiştir (T.C. Kayseri Valiliği, İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, 2014)
Kabak çekirdeği, bal kabağı,sakız kabağı (Cucurbita pepo) bitkisinin tohumudur. Protein, karbonhidrat, yağ asitleri, vitamin ve mineraller açısından zengin besin değerine sahip olan kabak çekirdeği; diyabet, kolesterol, prostat büyümesi, kronik enfeksiyonel hastalıklar, üreme sistemi bozukluklarına iyi gelir. Depresyon ve anksiyete semptomlarını azaltabilir, sindirim sorunlarını önleyebilir.
Nevşehir kabak çekirdeğinin tescillenmesi konusunda da biraz geç kalmıştır.
Kayseri Tomarza Kabak Çekirdeği 23.09.2014 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.
Nevşehir Kabak Çekirdeği 11.02.2019 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.
Aksaray Kabak Çekirdeği 12.02.2021 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.
Özellikle çerezlik çekirdeği için yeni yeni sanayi tesisleri kurulmuş olmakla birlikte ürünün yurt içinde ve yurt dışında tanıtımı ve ihracatı yeterli boyuta ulaşamamıştır. Ulaşmış olması halinde üreticiye ciddi ekonomik katkılar sağlaması mümkündür.