Nevşehir'in Türkmen Köyü Kalecik Köyünü Tanıyalım

Kalecik, Nevşehir ilinin Kozaklı ilçesine bağlı bir köydür. Köy, 1907'den beri aynı adı taşımaktadır.

11 Aralık 1991 tarihinde beldeye dönüşen kasabanın belediye statüsü, nüfusunun 2000 kişinin altına düşmesi üzerine 2013 yılında sona erdi.

Köy; Nevşehir iline 58 km, Kozaklı ilçesine 12 km uzaklıktadır.

Kalecik kasabası’nın kuruluş ve gelişimi ;

Bugün Nevşehir ili, Kozaklı İlçesi’ne bağlı Kalecik Kasabası’nın (İçişleri Bakanlığı’nın 1933 tarihli 'Köylerimiz’ isimli eserinde ismi‚ Kaleycik’ diye geçmektedir.

1902’de  Kırşehir Sancağı Avanos İlçesi’ne bağlanan Kalecik, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan sonra 1924 yılında il olan Kırşehir’e ve Kırşehir’in ilçesi olan Avanos'a bağlılığı devam etmiştir.

Kırşehir 20 Temmuz 1954 de 6429 sayılı kanunla il olan Nevşehir'e (İlçesi Avanos olmak üzere) 01.07.1957’de 7001 sayılı Kanunla tekrar il olan Kırşehir'e bağlanan Kalecik (Kaleycik), Avanos’tan ayrılarak 1954 yılında ilçe olan Kozaklı' ya bağlanmıştır.

1990 dan sonra Belediye teşkilatı kurulan ve dolayısı ile belde olan Kalecik'in yılları itibari ile nüfusu şöyle gelişmiştir.

Kasaba’nın ismi ve tarihi ;

Kaleycik veya Kalaycık, küçük Kale veya Sur anlamına gelir. 1727-1730 yılları arasında Nevşehir ve Kırşehir dolaylarına gelen Herikli Türkmen Aşireti’nden bir grup gelip buraya yerleşmişlerdir.

Herikli’ler önceleri 1072-1178 tarihleri arasında Sivas, Tokat ve Amasya çevresinde hüküm süren Danişmentli ulusuna bağlı olmuşlardır.

Daha sonra Diyarbakır başşehir olmak üzere kurulan Akkoyunlu Devleti’ni(1360-1508) oluşturan bozulus Türkmen topluluğu içinde yer almışlar ve Aşiret başkanları da Akkoyunlular’dan Hacıoğlu Ahmet idi. Akkoyunlu Devleti’nin 1508 de yıkılmasından sonra, Amasya-Tokat üzerinden Nevşehir'e gelmiş 22 Danişmendli Türkmen Aşireti’nden biriside Herikli’dir.

Avanos dolaylarına konar-göçer olarak yaşarlarken, o civardaki köyler, ekili arazilere verdilkleri zarar nedeniyle 17.01.1693, 10.03.1695 ve 18.04.1697 tarihli fermanlarla bu 22 aşiretin 42 baş köye yerleştirilmeleri emrolunmuştur. Herikli’lerden 107 hanelik bir bölümü Nevşehir'li Damat İbrahim Paşa’nın zorlaması ile Nevşehir’in içine yerleştirilmiştir.

Diğer geriye kalan Herikli Aşireti mensupları ise, 2 gruba ayrılarak bir kısmı Kozaklı ile Avanos arasındaki Kalecik (Kalaycık), Kayaaltı, Karayanalak (Boğaziçi), Köşektaş, Kızılağıl, Abdi, Gerce ve Cağşak köylerine yerleştirilmişler veya bu köyleri kurmuşlardır.

1726-1730 yıllarında başta Kalecik olmak üzere Herikli aşiretinden kopan bir grup (aşiret beyi Memiş ağa dahil) bugün Acıgöl ilçesine bağlı Kozluca Köyü’nü kurmuşlardır. Herikli aşireti ser muhtarı ve aşiret beyi Memiş ağanın anıt mezarı Kozluca’dadır. Üzerinde 'Herikli aşiret beyi' yazmaktadir.

Kalecik te bulunan aile/Sülalerin hepsi herikli degildir Kalecik köyünde bulunan ser muhtarı  Memiş aga nın (herikli aşireti başı) herikli olmasından dolayı Herikli olarak anılmıştır.

İmran, Halaka(Dörtyol) ve Kapaklı köylerine de Herikli Aşireti’nden kısmi yerleşimler olmuş. Fakat bu köylerde günümüzde ‚Herikli Aşireti’nden kimsenin kalmadıgı’ iddiası vardır. Bu iddianın doğru olma ihtimali kuvvetlidir.Hatta bu köylerde Herikli’lik iddiası kalmadığı ve Herikli’ye sahiplenme de olmadığı açıkça gorülmektedir.

Herikli Aşireti’nin ikinci grubu, Avanos ile Gülşehir (Arapsun) arasındaki Kırıklı (Şahinler), Kazıklı(Yeşilli), Karaburç Karahüyük, Hacılar, Sığırlı ve Yüksekli köylerine yerleşmişler veya yerleşim yeri kurmuşlardır.

Heriklilerden yine bir grup 1727-1730 yılları arasında Avanos’a yerleşmişlerdir. Bir grupta Sarılar kasabasında bulunmaktadır.

Yerleşim-Yapılaşma :

Kalecik Köyü, kale olarak bilinen kaya oluşumunun doğu ve batı yönünde yerleşmiştir. Nevşehir coğrafyasında olmasına rağmen, ilçesi Kozaklı ile bağlı köyleri Nevşehir’e 100 km mesafede yer alıyor. Adeta Kırşehir ilinin hemen arkasında bulunmakata olup, Yozgat sınırları içine kadar girmiş bulunmaktadır. Nevşehir ve bağlı diğer ilçeleri arasında toprak-arazi benzerliği vardır.

Kozaklı yöresi bu doğal oluşumları yönünden diğer ilçelerden farklıdır. Kalecik çevresi tamamen sert kireç taşlardan, çingi kayalıklardan, sırasının üzerine dizilmiş taş kitlesinden çevrilmiştir.

Eski dönemde evlerinin yapısında tamamen bu sert taşlardan kullanılmıştır. Ancak doksanlı yıllara geldiğimizde bunun yerini tuğla, biriket yapılar almıştır. Evler birbirine bitişik olarak yapılarak soğuktan korunmak amacı güdülmüştür.Kale olarak tabir edilen yüksek tepe, kayalıklardan meydana gelir.

Kale Camisi’nin de bununduğu bu yer kuzeyden başlayarak güneye doğru alçalarak devam eder. Bir rivayete göre Kasaba adını buradan almıştır.''Kale-Kalecik veya Kalacıyık, Kalaycık'' sözleri daha sonra kısaltılarak Kalecik olarak kullanılmaktadır.

Köyün hemen kuzey batısından ani kot düşmesi sonucunda Kol ve Avgun dereleri meydana gelmesi ile su kaynakları şekillenmiştir. Su kaynaklarını yeryüzüne çıkartma çalışmaları sonucu köyün suyu burdan temin edilmiş ve daha sonra su yolları ıslah edilerek borularla köye getirilmiştir.

Esas su kaynakalarına yapılan sondaj sonucu elde edilen su kaynağı, köyün hemen üstünde yapılan depoya bu su getirilmiş ve oradanda köye şebeke ile dağıtılmıştır.Kalecik’in arazi yapısı 3 bölümden oluşmuştur.

Batı tarafından geniş ekim alanları köye paralel, güney ve kuzeye uzanan Kıyıaltı olarak tabir edilen dalgalı ve zaman zaman yükseltilerle bağlık araziler ile doğuda ise düz arazilerle çevrilidir. Toplam arazi genişliğinin 30.000 dekar olduğu kabul edilmektedir.

Arazisinin küçük bir kısmı yeraltı suları ile sulanır. Kısmen köy önünde ‚öz’ tabir edilen yerde bulunan arazilerde daha önce devamlı akan şimdilerde ise kurumuş olan çay suyu ile sulanırdı. Doğu istikametindeki çöl arazisinde sulanan arazi yoktur.
Genel olarak kıraç arazi yapısından, verimli toprak yönünden fakirdir.

Yetiştirilen ürünler : Buğday, arpa,çavdar, yembitkileri, mercimek, nohut, şeker pancarı. Köyümüzün başlıca gelirleri çiftçilik başta olmak üzere son yıllarda artış gözlenen büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık.

Hemen hemen her aileden yurtdışında çalışan kişilerin getirdikleri döviz gelirleri ile ziraat aletlerinin alınması, yeni ev yapılması, Kayseri başta olmak üzere çeşitli illerden daire satın alması gibi yatırımları söz konusudur.

Köy nüfusunun %70'ne yakını emeklilik hakkını SSK-Yurdışı Emeklilik,Bağ-Kur, Emekli Sandığı gibi kurumlardan kazanmıştır.

Özellikle son 5 yıl içerisinde Yeşil Kart kullananlar ve başvuru yapanlarda artış görülmektedir. Mahalli idareler yönetimi bakımından 1992 yılına kadar köy olarak yönetimiş olup o tarihten itibaren ise kasaba statüsündedir. Kalecik Köyü’nde memuriyet, öğrencilik, çalışma gibi sebepler yüzünden göç olayları yaşanmıştır.

Köyde yerleşik olarak yaşayan 150 hane ve son nüfus sayımına göre nüfusu 678 kişi. 3 ana mahalleden müteşekkil olan Kalecik, yerleşim alanı olarak büyük bir kasaba fakat göç nedeni ile köy görünümündedir.

Nüfus ;

Belediye başkanlığı ;

Kaynak: Kalecik Köyü Web sitesi www.kozaklikalecik.net