Osmanlı zamanında sanatın ve mimarinin altın çağı olarak bilinen Lale Devri'nin önemli devlet adamlarından Nevşehir’in kurucusu Damat İbrahim Paşa Mezarının nerede olduğunu biliyor musunuz? Aslında Nevşehir’in kurucusu Damat İbrahim Paşa Mezarının nerede olduğu herkesce bilinir. Ama bahçedeki mezarlardan hangisinin kendisine ait olduğunu bilmek ve mezar taşında ne yazdığını öğrenmek için Osmanlıca bilmek gerekiyor.
Zira aile efradı ile birlikte bulunan mezarların üzerinde osmanlıca yazılar bulunmaktadır.
Nevşehirli Damat İbrahim Paşa Külliyesi, 1720 yılında Damat İbrahim Paşa ile eşi Fatma Sultan tarafından yaptırılmıştır. Kütüphane ve darülhadis medresesi olarak inşa ettirilmiştir. Külliyenin avlusunun güney tarafında Damat İbrahim Paşa’nın ve oğullarının mezarları yer alır.
İstanbul şehzade başında yaşadığı yıllarda yaptırdığı kendi ismi ile anılan Nevşehirli Damat İbrahim Paşa Camisinin hazire kısmında yakınları ile birlikte kabirleri vardır. (İstanbul Şehzadebaşı'nda Nevşehirli Damat İbrahim Paşa cami ve mezarı)
Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’nın cansız bedeni paramparça edildiği için Nevşehirli Damat İbrahim Paşanın mezarı ilk dönemlerde tekrar talan edilir diye kimseye söylenmeyen mezar bugün İstanbul Şehzadebaşında yine kendi yaptırdığı ve kendi ismi ile anılan Nevşehirli Damat İbrahim Paşa Külliyesinin hazire kısmındadır. Bedeni paramparça olduğu ve sokaklarda gezdirildiği için mezarın boş olduğu sanılır ama aslında olay günü İstanbul’da olan ve olanlara çok üzülen Halep eski kadılarından Şakir bey, paşanın paramparça edilmiş bedeninin parçalarını toplattırmış ve o mezara koymuştur.
Ruhu şad olsun. Allah rahmet eylesin.
.................
İstanbul’da XVIII. yüzyılın ilk yarısında yaptırılan İstanbul Şehzadebaşı’ndaki Camii haziresinde yer alan Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’nın mezar taşında;
Hûvel Hallakûl Bâki
Etti İbrahim Paşa çün vefat
Rahmet etsin ruhuna rabbi-l ibad
Sadr-ı azam olmuştu sabıka
Nice hayrat eyledi ol hoş nihad
Oldu çok hayra muvaffak doğrusu
Lazım etmek ruhunu hayr ile yâd
Etmeye hacet ne tatvil-i sühan
Vasftan aridir ol âli nejad
Fevtine asım dedim tarih ânın
Ruhun İbrahim Paşa ola şad
Sene 1143
Damat İbrahim Paşa'nın kallavili mezarı başta görünendir. Hemen yanındaki Sinek Mustafa, öbürü de oğlu Mehmet Paşa'dır. Hazirede muhtemelen vücudundan geriye kalanların gömüldüğü alana konulan ilk taşı olan bir kitabeli (her iki taşta da aynı kitabe mevcut) taş daha mevcuttur.
İşte Nevşehirli Damat İbrahim Paşa'nın oğlu Genç Mehmed Paşa'nın Şehzadebaşı Camii haziresinde yer alan mezar taşı.
Tarih: H. 21 Muharrem 1182 / M. 7 Haziran 1768
Nevşehirli Damat İbrahim Paşa Külliyesi; İstanbul Suriçi Saraçhane Dede Efendi Caddesi’yle Şehzadebaşı Caddesi’nin kesiştiği yapı adasında, Nevşehirli Damat İbrahim Paşa tarafından 1720 yılında, kütüphane ve darülhadis medresesi olarak inşa ettirilmiştir. Külliye’nin avlusunun güney tarafında, Damat İbrahim Paşa ve oğullarının mezarları yer alır. Bu mezarlıklarla aynı yöndeki eyvanlı odalar medrese öğrencileri için bina ettirilmiştir. Külliyenin cadde yönündeki çeşmesi ve sebili yol çalışmaları esnasında zarar görmüş, külliye dershanesi camiye çevrildiği yıllarda yapıya günümüzdeki mevcut tek şerefeli minaresi eklenmiştir. Cami şadırvanıysa avlunun ortasında ve ağaçların arasında bulunur. Bu küçük külliyenin medrese olarak faaliyet gösterdiği dönemlerde, kalabalık bir kadroyla hizmet ettiği bilinmektedir. Mekanın bezemelerinde kullanılan çiçek motifleri, Lale Devri’nin mimari anlayışıyla paralellik göstermiş ve yapının sanatsal değerini artırmıştır.