İstanbul'da Boğaz'a nazır manzarası, eşsiz mimarisi ve beyaz mermerden inşa edilen görkemli güzelliğiyle görenleri hayran bırakan Çırağan Sarayı Nevşehirli Damat İbrahim Paşa tarafından yaptırılmıştır.
Çırağan Sarayı, İstanbul'un Beşiktaş ilçesinde, 'Çırağan Caddesi'ndeki sahil şeridinde yer alıyor. Tarihi sarayın bulunduğu yer, 17. yüzyılda 'Kazancıoğlu Bahçeleri' diye bilinirdi.
Beşiktaş kıyılarındaki birbirinden eşsiz tarihi saraylar, 18. yüzyılda Lale Devri'nin en önemli simgelerinden sayılmıştı.
Çırağan Sarayı'nı Kim Yaptırdı?
Çırağan Sarayı'nın bulunduğu yer olan 'Kazancıoğlu Bahçeleri', dönemin hükümdarı III. Ahmed tarafından damadı ve gözde Vezir-i Azam'ı Nevşehirli Damat İbrahim Paşa'ya hediye edilmiştir.
Nevşehirli Damat İbrahim Paşa ise burada ilk yalı inşaasını, III. Ahmed'in kızı ve İbrahim Paşa'nın eşi olan Fatma Sultan için yaptırmıştır.
Nevşehirli Damat İbrahim Paşa tarafından eşi Fatma Sultan (III. Ahmed’in kızı) için inşa ettirilen Çırağan Sarayından bir görüntü.
Sultan III. Ahmed’in (1703-1730) tahta çıkması ve Nevşehirli Damad İbrahim Paşa’nın veziriazam olması, Çırağan Sarayı’nın Boğaziçi’ndeki serüveninin de başlangıcı olmuştur. Padişahın kızı Fatma Sultan ile evlenen İbrahim Paşa, burada sevgili eşi için “Çırağan” adını taşıyan ilk yapıyı, “Çırağan Yalısı”nı inşa ettirmiştir.
18. yüzyılda Boğaziçi’nin en meşhur yapısı olarak karşımıza çıkan Çırağan Yalısı, bu yüzyılda tahta geçen yedi padişahın da en uğrak mekânlarından olmuştur. Özellikle Sultan III. Ahmed, 27 senelik saltanatının büyük bir kısmını burada geçirmiştir. Veziriazam İbrahim Paşa ve Fatma Sultan, Padişah ve Harem-i Hümâyûn’u sık sık Çırağan Yalısı’na davet ederek burada özel proğramlar tertip etmişlerdir.
Çırağan’a adını veren kandil gecelerinin Lale Devri’nin vazgeçilmezlerinden olmuştur. Çırağan Yalısı, bir yanda renkli kandillerden yayılan ışıkları diğer yanda rengârenk laleleri ile 18. yüzyıl İstanbul’unda Binbir Gece Masalları’nın büyülü bir sahnesi gibi varlık göstermiştir. Lale Devri’nde sarayın ve İstanbul’un tüm renklerini üzerine toplamayı başaran Çırağan, gündüzleri zarafetiyle Güneş’i, geceleri ise renkleriyle mehtabı kıskandıracak kadar parlamıştır.
Daha önceleri “Kazancıoğlu Bahçesi” denilen bu yerde yaptırılan sarayın yanında bir Mevlevihane bulunmaktaydı. Sultan Birinci Mahmut (1730-1754) ve Üçüncü Selim (1789-1807) dönemlerinde tamir ve eklemeler yapılan saray, Sultan Abdülmecid tarafından yeniden yaptırılmak üzere yıktırıldı (1859). Ancak sarayın yeniden inşası Sultan Abdülaziz Han devrinde gerçekleşti.
Dönemin Sadrazamı Damat İbrahim Paşa memleketi Nevşehir ile birlikte İstanbul'da sayısız eserler yapmıştır. Damat İbrahim Paşa'nın hayır eserleri oldukça fazladır. Bunların başında, zevcesi Fatıma Sultanla beraber İstanbul'da Şehzade Camii yakınında yaptırdıkları Darülhadis, talebeye mahsus odalar, sebil, kütüphane gelir. İstanbul'un muhtelif yerlerinde çeşme, sebil ve mesire yerleri yaptırmıştır. Ayrıca İstanbul'da bir çini fabrikası ve çuha fabrikasının yanında Hatayi ismi verilen kumaş fabrikasının tesisi, İbrahim Paşa'nın gayret ve çalışmalarıyla olmuştur. Lale Devri ile başlayan park ve bahçelik de bu gayretli sadrazam sayesinde gerçekleşti. Ancak 1730 yılındaki Patrona Halil İsyanı'ndan sonra bu bahçeler yakılıp yıkıldı.
İstanbul Beşiktaş'ta yer alan 1990 yılında 5 yıldızlı otele dönüştürülen eşsiz saray, Çırağan Sarayı...
