PROF DR BUDAG BUDAGOV
TÜRK DÜNYASININ BÜYÜK COĞRAFYA BİLGİNİ
Budag Budagov 1928 yıkının Şubat ayının 23’ünde Ermenistan’ın Zengibazar Rayonunun(1) Çobankere köyünde doğdu. Orta mektebi bitirdikten sonra 1945-47 yıllarında Erivan’daki Azerbaycan Devlet Pedagoji Mektebi’nde eğitimini sürdürdü. 1947-51 yılları arasında Azerbaycan Devlet Pedagoji Enstitüsü’nün Coğrafya Fakültesinde yüksek öğrenim öğrencisi oldu.
1951’den başlayarak 4 yıl süreyle Moskova’da SSCB Bilimler Akademisi’nde Coğraya Enstitüsünün aspiranturasında (2) okudu.
Çalışma yaşamına 1955 yılında başladı Budag Budagov. Azerbaycan Respublikası (3)Elmler Akademiyası’nın Coğrafiya Enstitüsü’nde ‘’Kiçik Elmi İşçi’’ olarak başladı.
1958-67 arasında, ‘’Böyük Elmi İşçi’’ oldu.
1967-86 arasında Şube Müdürü olarak görevlendirildi. 1974-89 arasında Enstitü’nün Elmi İşler üzre direktör muavini oldu.
1994 yılından ömrünün sonuna dek Azerbaycan Milli Elmler Akademiyası’nın Hasan Aliev adına Coğrafya Enstitüsü’nün Direktörü (4) olarak görev yaptı.
Budag Budagov görev yaptığı her makamda özenli, titiz, dakik eleman olarak dikkat çekmiş, gösterdiği başarılar takdir edilmiştir.
BB, 1955’de Cenubi Kafkas’ın Şimal Yamacının Jeomorfolojisi adlı teziyle Yüksek Lisans çalışmasını savunmuş ve başarılı bulunmuştur.
1967 yılında Azerbaycan’ın Büyük Kafkas Hissesinin Jeomorfolojisi ve Yeni Tektoniği adlı doktora tezini ( disertasyon– 5 ) savunarak Dr unvanını kazanmıştır.
1969 yılında akademik unvanların doruğu olan Profesörlük derecesini kazanmıştır.
1969’da Azerbaycan Elmler Akademisi’nin Muhbir ( 6 ) Üyesi olmuştur.
Elm ve Heyat Dergisinde verilen nekroloji (6) yazısında şu ifadeler vardır : ‘’ BB respublikamızda coğrafya elminin inkişafına kıymetli töhfelervermişdir. Onun tetkikatlarının başlıca istikametlerini şöyle sıralamak mümkündür :
- Ümumi Jeomorfoloji ( Müseyibov, Şirinov ile birlikte ortak ürün )
- Landşaftşünaslık,(7)
- Paleocoğrafya,
- Toponimikameseleri.
- TurkicToponyms of Eurasia
- CoğrafiyaElminin Uğurları (4 cilt)
- Elim, Obam Menim,
- Azerbaycan’ın Tebiet Abideleri,
- Azerbaycan Tebieti,
- TebietiGoruyag,
‘’ BB’un esas elmi nailiyetleri(8) Büyük Kafkas’ın Azerbaycan hissesinin jeomorfolojisinin, yeni tektonik hareketlerin ve kadim buzullaşmaların aşkara çıkarılması, aydınlatılması ile sık bağlıdır. Bilginin rehberliği ve yakından katılımı ile Respublika’da bozkırlaşma, dazkırlaşma , çölleşme proseslerinin elmi esasları araştırılmış, landşaftın(9) geokimyasına dair büyük ölçekli landşaft haritalarının ve atlasların düzenlenmesinde onun pek önemli hizmetleri vardır.
BB’un araştırmalarının sonuçları Azerbaycan’da ve sınırlarının ötesinde yayınlanmış 600’e yakın bilimsel yapıtta ve o cümleden 25 monografyada öz yankısını bulmuştur.
Onun bilimsel yapıtları dünyanın hangi ülkesinde yayınlanmıştır ?
- Rusya’da,
- Hindistan’da,
- Polonya’da,
- Türkiye’de,
- İran’da.
1973’de yayınlanan Cenubi Şarki Kafkas’ın Jeomorfolojisi ve Yeni Tektonikası adlı bilimsel yapıtı SSCB Coğrafya Derneği’nin N. Prjsk adına altun madalyasına layık görülmüştür.
BB, kitapları dışında elmi-kütlevi, elmi-püblisistikmezmunlu (10) makaleler geniş yer tutar. Bunlar şöyle sıralamak mümkündür.
- En Yüksek Zirvelerde,
- Canlı Adalar,
- Batmış Dağlar,
- İki katlı Çay,
- Yüzen Su Anbarları,
- Coğrafi Adlar Tarihi Abidedir,
- Tokunulmaz Mukaddesler,
Makaleleri en çok hangi dergilerde yayımlanmıştır ?
- Elm ve Heyat,
- Azerbaycan Tebieti,
- Azerbaycan Mektebi,
- Ulduz,
- SovetErmenistanı,
- Veten Sesi,
- Edebiyyat ve İncesenet.
BB öz bilimsel yaratıcılığını pedagoji alanındaki etkinliğiyle uğurlu biçimde ilişkilendirmiştir.
O, Azerbaycan’da coğrafyaşünaslar okulunun biçim kazanması için bilik ve bacarığını esirgememiş, coğrafiya okul kitaplarının hazırlanması ve yüksek uzmanlık kadrolarının yetiştirilmesi işine büyük emek, güç vermiştir.
Uluslararası konferans ve sempozyumlardaki bildirileri ile Azerbaycan bilimlerini yüksek düzeyde temsil eden BB , her zaman özverili, yetenekli bilim örgütçüsü olarak iyi tanınırdı. Bu konuda yaygın ünü vardı.
Azerbaycan Respublikası’nın bilimsel çağdaş yaşamının etkin katılımcısı olan büyük bilgin Azerbaycan Ağsakkallar (11) Şurası’nın başkanı olarak da geniş topluluk içinde yüksek etkin güce sahipti.
O, Azerbaycan biliminin gelişmesindeki hizmetlerine göre çeşitli ödüllere, o cümleden Bağımsız Azerbaycan Respublikası’nın ‘’ Şöhret Ordeni (12)’’ ne layık görülmüştür.
ProfDrBudagBudagov 2012 yılının kasım ayının 1.günü , 85 yaşında sonsuzluğa göçtü. O, kitaplarından yararlandığımıza göre bu dünyada hala yaşıyor demektir. Bizi bilgilendirmeğe devam eden Öğretmenimizi saygıyla, şükranla anıyoruz.
…………………
Azerbaycan’ın Prof Dr Akademik Budag Budagov’un Türkiye’deki karşılığı kimler olabilir. 45 yıllık eğitim yaşamımda tanıdığım coğrafyacılardan kimler Azerbaycan Türklüğünün büyük bilim adamıyla , ilgi-çalışma alanları, yayınlar açısından benzerlik göstermiştir.
Bu konuda ileri süreceğim görüş belki tartışma da yaratabilir. Coğrafyanın hemen bütün dallarında çalışma yapmış bilim adamı sayısı bizde çok değildir. Bence , bu benzerlik için İstanbul Üniversitesi’nden Prof Dr Sırrı Erinç’in; Ankara Üniversitesi’nden Prof Dr Reşat İzbırak’ın, Atatürk-Ege-Dokuz Eylül üniversitelerinden Prof Dr İbrahim Atalay’ın adlarını verebiliriz.
…………………
1. Bölge. Bir arazinin coğrafi, ekonomik yönlerden tam bir birlik oluşturduğu parça,ünite,birim.
2. Aspirantura. Yüksek okullarda ya da bilimsel araştırma yerlerinde öğretim üyesi ya da bilimsel kadro hazırlama düzeni.
3. Respublika. Cumhuriyet.
4. Direktör. Müdür, yönetmen, şef.
5. Dissertasiya. Bilimsel bir derece, unvan almak için tezini savunma.
6. Nekroloji: Ünlü birisi öldüğü zaman yazılan övgü yazısı.
7. Mühbir. Gazete, dergi, radyo,tv için bilgi ve haber toplayan, derleyici eleman, muhabir.
8. Nailiyet. Herhangi bir işte alanda elde edilen başarı
9. Landşaftşünaslıg. Herhangi bir coğrafi alanın tipik özelliklerini inceleme işi.
,9. Landşaft. Alm. Arazi.manzara.
10. Mezmun. Bir eserde, kitapta, makalede , resimde açıklanan konu. Kitabın ve başka bir eserin içindekiler.
11. Ağsaggal. Beyazlaşmış sakalı olan yaşlı. Toplumun saygı gören , deneyimliihtiyar adamı.
12. Orden. Askeri ya da yönetim hizmetleri için bir kimseye verilen nişan, madalya.
*****