Nevşehir'in en eski yerleşim yerlerinde ve Kapadokya'yı çevreleyen turizm yörelerinde tarihi evlerin avlusundan sokağa açılan kapılar burada yaşayan vatandaşlarımız için çok büyük anlamlar taşıyor...
Kapılar, yalnızca bir mekânın giriş ve çıkışını sağlayan mimari bir öğe olmanın ötesinde, ardında derin felsefi bazı düşünceler ve sembolik anlamlar barındıran önemli bir yapı elemanıdır. İçeri ile dışarının bağlantısırı sağlayan kapılar, mekan içindeki yaşantıya dair ipuçları veren bir simgesellik taşırlar. Kapıların estetik yönü, taşıdıkları sembolik anlamları güçlendirir...
Nevşehir'in en eski yerleşim yerleri olarak dikkat çeken Eskili, Bekdik, Herikli, Cumhuriyet gibi mahallelerinde ve Kapadokya'yı çevreleyen turizm yörelerinde tarihi evlerin avlusundan sokağa açılan, dönemin ustaları tarafından özenle yapılan ve yöreyle özdeşleşen kapılar günümüzde yerli yabancı çok sayıda turistlerin büyük ilgisini çekiyor.
Görenlerin büyük ilgi odağı olan tarihi kapılar, "Kapadokya da tarihi evlerin kapılarının her birinin ayrı bir sanat ve tarihi değer taşıdığını" belirtiyorlar...
Taş Kapıdan Taçkapıya Kapadokya
Kapadokya da Nevşehir merkez olmak üzere Kapadokya nın bir çok ilçe ve beldelerinde tarihi ve turistik yerlerde dikkat çeken kapılar da yer alıyor.
Kapadokya'da tarih öncesi dönemlerde mağara ve yeraltı şehirlerinde kapı olarak kullanılan değirmentaşı biçimindeki hareketli kaya kapılar dikkat çeker.
KAPADOKYA'DA MAVİ KAPILARIN SIRRI
Kapadokya'daki kapı ve pencerelerin çoğunlukla mavi olmasının sebebi yılan çıyan akrep örümcek türü haseratlarin mavi rengi ateş olarak görmeleri...
Nevşehir Kapadokya bölgesini incelediğimizde bazı kapı ve pencerelerin maviye boyandığını görüyoruz. Halk arasında bu konuda iki farklı rivayet var.
Bir rivayete göre mavi renge boyanmış kapı ve pencerelerin nedeni akrepler. Bu iddiaya göre Anadolu’da çok yaygın olan akreplerden korunmak için kapı ve pencereler mavi renge boyanıyor. Akreplerin mavi rengi kırmızı olarak görüp düşman olarak algıladıkları ve bu nedenle mavi renge boyanmış kapı ve pencerelerden evlerin içlerine giremediklerine böylelikle mavi rengin akreplerden koruduğuna inanılıyor.
İkinci rivayete göre ise mavi renge boyanmış kapı ve pencerelerin nedeni ülkemizde mavi rengin nazardan koruduğuna inanılması. Mavi kapı ve pencereler sayesinde kem gözlerin nazarının, o eve veya o evde yaşayanlara değmeyeceğine inanılıyor. Aslında bu inanışa göre mavi kapı ve pencereler bir çeşit nazar boncuğu gibi kullanılıyor. Sebebi hikmeti tam olarak nedir bilinmez ama mavi kapı ve pencerelerin insanları rahatlatan, göze hoş gelen estetik bir düzenin oluşmasına katkı sağladığı kesin gibi görünüyor.
EVİNİZ YEŞİL KAPILI HACI KAPISI OLSUN
Öte yandan eskiden Hacca gidenlerin evlerinin sokak kapılarının yeşile boyandığını biliyormuydunuz.
“KAPI TOKMAKLARININ DİLİ”
Hayata her açıdan islami perspektifle bakan Osmanlı'da kapı tokmaklarıda aynı hassasiyetle yapılmıştı. Her kapıda biri büyük biri küçük tokmak bulunurdu; eve gelen kişi erkek ise büyük tokmağı vurur kapıyı erkek açar, gelen kişi kadın ise küçük tokmağı vurur geleni kadın karşılardı...
Nevşehir Kapadokya bölgesinde en dikkat çeken kapılan Ürgüp ilçesine bağlı Mustafapaşa eski ismiyle Sinasos'ta görüyoruz. Mustafapaşa'daki dikkat çeken kapıların pek çoğu, 19. yüzyılın ikinci yarısında Rumlar tarafından yaptırılmış evlerin ana giriş bölümünde karşımıza çıkar.
İşte Nevşehir Kapadokya bölgesinden kaybolan kapılar...
Fotoğraf: Galip Hasan Temur
Kaynak: Haydar Durusoy
Derleyen: Fikret Çapacı