Kitap; herhangi bir konuda kâğıt sayfalara yazılarak bir araya getirilen, bilgi ve/veya belge içerikli kaynak; ciltli veya ciltsiz, yazılı veya basılı eserdir. Suhuf Kitap’tan beri vardır. Farklı şekle bürünmüş tablettir, papirüstür, parşömendir; bir emek ürünüdür; insanlık tarihinin hazinesi, dünyanın kültür mirasıdır; mazinin kökü, atinin filizidir. Bu eserlerden kitap (*) dizaynlı olanlar, kütüphane (kitaplarevi) olarak adlandırılan yapılanmalarda, kullanıcıların hizmetine sunulmaktadır.
Kütüphane; birçok kitabı bünyesinde bulunduran, konu/ yazar/ tarih/ kültür/ antik/ klasik/ fantastik, …vb. kategorilerde sınıflandırılan, genellikle raflı bölmelere desimal bir düzende yerleştirilen, ihtiyaç duyan bireylerin faydalanması için ergonomik/ estetik/ teknolojik/ sessizlik/ …vb. konforda sunulan ve belirli kurallar dahilinde ödünç verme hizmetinde bulunulan, çok büyük kitaplıktır. Kuruluş amacına göre; nadir eserler, elyazması eserler, dijital kitaplar, dönemsel kaynaklar, süreli yayınlar, …vb. materyaller, bünyesinde bulundurulmaktadır. Kütüphane; kitapların insanlarla buluşturulduğu, özverili ilgililerin bulunduğu, yıpranan eserlerin uygun koşullarda tedavi edildiği bir şifahanedir (**). Kütüphane; okuma, ders çalışma, inceleme, araştırma, … vb. etkinliklere imkânlar sunmaktadır.
Bu imkanlar, Ata kültürünün topluma doğru aktarılmasını, milli manevi evrensel değerlerinin doğru kavranılmasını, yaşanmış gerçekliklerin bireylere doğru kaynaklardan sunulmasını sağlamaktadır. Ancak toplumsal sürdürülebilirlik içerisinde tüm bunların uygulanabilir olabilmesi için; önce büyüklerin bu kazanımlara sahip olması ve hayat akışına yansıtması gereklidir. Yeni nesil; yetişkinlerin sözlerinden ziyade davranışlarına dikkat etmekte ve örnek almaktadır, doğru olan da budur. Doğru kitabı seçmek, okumak, bilgilenmek, sorgulamak, fikir üretmek, doğru kararlarla geleceği şekillendirebilmek adına iyi bir rol model olabilmek, önem arz etmektedir. Bireyin biyolojik ve psikolojik yaş durumuna uygun, içerik temelli doğru eseri tespit edebilmek, ilgisine ve kabiliyetine göre doğru yönlendirilebilmek; bireyi fıtri hayata hazırlayabilmek için doğru zamanda, doğru kaynağı tavsiye ve/veya temin edebilmek önemlidir. Özellikle kırılgan karakterli bireylere kitap tavsiye ederken dikkatli olmak çok daha önemlidir. Zira, değerlerine bağlı “Asım nesli (Bkz.: Mehmet Akif’in Kitabı)” yetiştirebilmek hedeflenirken, değerlerini öteleyen “Haluk nesli (Bkz.: Tevfik Fikret’in Kitabı)” kendini gösterebilmektedir.
Yapılan bilimsel çalışmalarda kitap okumanın; bilinçaltı belleğine, düşünme derinliğine, kelime kapasitesine, sorgulama sürecine, yazma yeteneğine, …vb. pozitif katkısı olduğu ve hatta bibliyoterapi yöntemleriyle “iyileştirme” amaçlı, bireyin empati kurarak duygu ve davranışlarını anlamlandırmasına zemin hazırlanarak, fayda sağladığı bilimsel bir gerçekliktir. Bunun için “milli ve manevi kültürel dokuya uygun, literatür kaynaklarının eşleştirilmesine” ihtiyaç vardır. Disiplinlerarası çalışmalar yapan akademik kişilerden oluşan özverili bir ekiple, “edebiyat ve psikoloji” içsel denkleminde, içerik ve çeşitlilik olarak zengin literatür kaynaklarla eşleştirmeler yapması, önem arz etmektedir. Bu çalışmaların; günümüz dijital gerçekliğinde, yeni neslin kapsama alanına giren materyallere yönelik, dikkat süresi de dikkate alınarak hazırlanması gerekmektedir.
Yeni neslin, 21. yüzyıl dünyasında köklerine bağlı kalarak, geleceğe aktif hazırlanabilmesi için, dijital ekran ışığının bağımlısı olmadan, “fıtri sürdürülebilirlik farkındalığına (***)” sahip, bilinçli bir okuryazar alabilmesi, hayatının her aşamasında “kitaplara dokunması, okuması, yazması” büyük önem arz etmektedir.
Bu amaçla; her yıl Mart ayının son pazartesi günü başlayan hafta, “Kütüphane Haftası” olarak kutlanmaktadır.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
(*) Özgün bir kitap; yoğun bir emeğin ürünüdür / düşüncenin yazıya, şekle, görselliğe bezenmiş halidir. Bu emeğin korunması için yaşamın her evresinde bireye, “kitap kültürü” aşamalı olarak kazandırılmalıdır. Kitaba dair; kültürel kaynak olarak nesilden nesile aktarılması / nemden, tozdan, haşereden, parlak ışıktan korunması / gerekli ise dijital kopya ile yedeklenmesi ama fiziki varlığının muhafaza edilmesi / ödünç alınan emanetin makul sürede iade edilmesi, …vb. kitap kültürü sağlanmalı ve uygun yöntemlerle güncellenerek geliştirilmelidir.
(**) İlgili birimler, kurum ve kuruluşlara, tüzel ve özel kişilere, iletişim kanalları aracılığı ile erişerek; kapak giysisini veya sayfa uzvunu kaybeden, konu bütünlüğü veya cilt bağlantısı bozulan, yazı benzi veya görsel güzelliği solan, dolap köşesinde veya bina bodrumunda mahsur kalan, yalnızlık veya karamsarlık sendromuna kapılan, ...vb. durumdaki eserlerin, bir nakkaş / bir estetik uzmanı dokunuşu ile kitap dünyasına döndürülmesi, “vuslata ermiş meftun” misali, araştırmacılarını ve/veya okuyucularını bahtiyar edecektir.
(***) Yaşam sürecinde; beden ruh ve sosyal sağlığını koruyabilen, nefsini kanaat ve vicdanını adalet ile terbiye edebilen, edepli ve adaplı olabilen, helali ve iyiliği hayatına yansıtabilen, çağın gerektirdiği hizmet ve üretim teknolojisi yeterliliğinde uygulamaya dönük bilinçli okuryazarlığa sahip olabilen, görev ve sorumluluk alanına bağlı olarak vatanı ve milleti için her türlü riski ve inisiyatifi alabilen, her ortamda hayatta kalma düşüncesine becerisine ve cesaretine sahip olabilen, mükellefiyet bilincinde iyi bir birey olabilmektir.
Bu satırlar; M. TUNCEL, Toplumsal Farkındalık, Nevşehir-2025; çalışmasından yararlanılarak hazırlanmıştır.