Dünya ekosistemindeki tüm unsurlar birbirine destektir; belki de desteğe en muhtaç olanı insandır. Diğer canlıların pek çoğu kısa sürede hayata adapte olurken; insan, doğumundan itibaren yardıma muhtaçtır. Ailede başlayan kişisel bakım, edep-adap eğitimi; okul ile birlikte daha programlı talim-terbiye ile hayata ve geleceğe hazırlama sürecinde ve ihtiyaca göre yaşam boyu devam etmektedir.
Programlı eğitim sürecinin üst basamağı üniversitedir. Birey; yaşam kalitesini ve hayat standardını iyileştirmek / statü ve kariyer basamağında ilerlemek / hayata dair bakışın yatay ve dikey açısını genişletmek / …vb. amaçlarla bu eğitim sürecini tercih etmektedir. Ülkemizde “nitelikli nicelik” başlığında değerlendirildiğinde; dünya sıralamasına girebilen çok az sayıda üniversite bulunmaktadır.
Genç; eğitimini başarı ile tamamladığında, artık üniversite mezunudur; “Eğitim-Kariyer Özgeçmişini (CV - Curriculum Vitae)” hazırlamış ve iş arama süreci (*) başlamıştır, ama aynı branştan başka mezunlarda vardır. Kurumsal nitelik liginden mezun olanlar, iş bulmakta pek zorlanmamaktadır. Ancak kurumsal nicelik liginden mezun olanlar için durum pek de istenildiği gibi gitmemektedir. Burada “hamili yakınımdır” anlayışı daha belirgin olmaktadır.
Özgeçmiş belgesi paylaşılan platformlardan, görüşme randevularına gidildiğinde; hangi üniversite / pandemi zamanı mı / iş tecrüben, referansın var mı / stajını gerçekten yaptın mı / farklı bir alan olur mu / belli bir süre gelir misin / …?! vb. ifadeler ile karşılaşılabilmektedir. Bu sorular istihdam sağlayıcı için “önem arz eder” olarak değerlendirilebilir; ama bir empati kurulmalıdır. Zira “ekranında özgeçmiş belgesi vardır” genç, bu randevuya bir ümit ile (bazen Km’lerce uzaktan) gelmektedir.
Gençler; insanlığın çaresiz kaldığı pandemi sürecinde, aileden uzak üniversite eğitimiyle, hayati öneme sahip deneyimler kazanmıştır; algının etkisini / sorgulamanın önemini / meslek etiğini / paylaşmanın değerini / kritik karar alabilme becerisini / zorluklarla mücadele edebilmeyi / hayatta sağlıklı kalabilmeyi / geleceğe umut penceresinden bakabilmeyi / …vb. deneyimleri, süreç içerisinde bizzat yaşayarak öğrenmiştir, tecrübe edinmiştir.
Her işin bir başlangıcı vardır; gençler, bir yerden iş hayatına başlamalıdır. Eğitimini aldığı branşta / ilgi duyduğu alanda istihdam edilebilmenin hayalini kurmaktadır. Esas olması gereken de budur; zira “her işi yaparım” mantığı, motivasyonu ve performansı, olumsuz etkileyebilmektedir.
İstihdam sağlayıcıların pek çoğu da bu veya benzer süreçten geçmiştir. Başlangıçta onlara da birileri istihdam kapısını açmıştır. Gençler, şimdi de kapıların kendilerine aralanmasını / destek olunmasını / imkânlar sağlanmasını beklemektedir. “Emeğin / ekmeğin / bilgeliğin / bilginin” paylaşılması ile, “ilk istihdam sağlayıcının” birey nazarındaki maddi ve manevi değerinin, yıllar geçse de unutulmadığı ve iyi dilekler ile anıldığı bilinmektedir.
Konu ile alakalı hayattan örnek kesitler:
-Edison; meraklı ve azimlidir. Küçük yaşta çalışmaya başlamıştır, kendine sunulan imkanları iyi değerlendirmiştir. Tarihin en üretken mucitlerinden biridir, birçok patenti bulunmaktadır; aynı zamanda bir istihdam sağlayıcıdır. Tesla; yaşadığı dönemin ilerisinde stratejik keşifler yapmış bir mühendistir; Edison ile birlikte çalışmak istemiştir. Ama Edison, Tesla’nın yeni buluşlarına imkanlar sunmamış, destek olmamıştır. Oysaki Tesla’ya destek olsa idi, “günümüz teknolojisi çok daha farklı olabilirdi” görüşünde olan araştırmacılar, bir asır önce yaşananları hala hatırlamaktadır.
-Walt Disney, yeterince hayal gücü ve özgün fikri yok diye işten çıkarılmış / Michael Jordan, yeteneksiz bulunarak basket takımından çıkarılmış / Steve Jobs, piyasaya hazırladıkları ürün başarısız oldu diye işten kovulmuş / Oprah Winfrey, ekran için uygun olmadığı gerekçesi ile işten kovulmuştur. Oysaki bu kişilerin her biri daha sonra öz güvenleri, azimleri, başarıları ile dünyaya örnek olmuştur; sahada yeterince fırsat tanımadan ve/veya bir aksaklıkta, anlık kararlarla kişiler başarısız görülmemelidir; zira, hiç hata yapmayanların hiç iş yapmadıkları bilinen bir durumdur.
Gençler, istihdam yerlerinin kapısını çaldığında, onların hayalleri ümitleri için, pozitif ifadelerle ve uygulamalarla imkanlar sunulmalıdır. İstihdamın “tecrübe ve erdem abideleri”; gençlerin yeni nesil okuryazarlık becerileri ve dijital dinamiklikleri ile sağlanacak avantajlarla, geleceğe daha rekabet edilebilir / daha yenilikçi / daha verimli tasarımlar, ürünler kazandırılacaktır. Bu döngü; tecrübe ile teknoloji / mentorluk ile tersine mentorluk sinerjisini ve sektörel inovasyonu sağlayacaktır.
Gençler, meraklı ve azimli olmalıdır / istihdam sağlayıcılar ise, destek ve yardım bekleyen gençlere, istihdam kapılarını açık tutmalıdır.
(*) TÜİK 2023 (18 Temmuz 2024) verilerine göre; “lisans mezunlarında kayıtlı istihdam oranı %75,6 olarak / lisans mezunlarında ortalama ilk iş bulma süresi 14,4 ay olarak gerçekleşmiştir.” Sonuç olarak; lisans mezunu bir genç, yaklaşık 14,4 ay sonra iş bulabilmekte, %24,4 genç ise bu sürede hala iş bulamamaktadır.
Bu satırlar; Toplumsal Farkındalık, Nevşehir-2025; çalışmasından yararlanılarak hazırlanmıştır.
