Aksalur, Ürgüp'ün 8 km doğusunda bulunan Nevşehir ili sınırları içindeki mahalle. Kuruluşu tam olarak bilinmemekte birlikte 1701 yılında Topuz Dağı'nın güneydoğu yamacındaki kayaların oyulmasıyla ilk etapta Ağcaşar Köyü, ardından da Salur köyü kurulmuştur. 1958 yılında bu iki köyün birleşmesi neticesinde 11 Nisan 1958 günü Resmî Gazetede yayınlanarak Aksalur Kasabası kurulmuştur. 1960 yılında oluşturulan imar planının ihtiyaçlara cevap vermemesi nedeniyle, 1991 yılında bu plan yenilenmiştir. Daha sonra 2014 yılında Belediye kapatılarak Ürgüp ilçesine bağlı bir mahalle statüsüne dönüştürülmüştür.

Ürgüp ilçesinin Oğuz boyundan Kirazı ve üzümleriyle ünlü mahallesi Aksalur'u sizler için araştırdık.

Ürgüp ilçesine bağlı bir mahalle statüsüne dönüştürülen Aksalur, Oğuz boylarından gelmedir.

Salur kelimesi Araştırmacı Mireli Seyidov'a göre "Salyr" şeklindedir ve birleşik bir kelimedir 'Sal ve Or' kelimelerinin birleşmesinden oluşmuştur.

Sal;Ocak,ateş yakılan yer,Çılgın,Kızgın adam,savaşçı,bütün,iri,muhkem anlamlarına gelmektedir. Or ise; İstihkam,muhkem yer demektir.Salor;Yücede muhkemleşmiş yer yücede olan ocak,ateş yakılan yer,yüksekte çılgın-kızgın savaçı adam anlamındadır. Salur;Saldıran,Saldırgan,asker salan anlamlarına gelmekle birlikle silahşör,iyi silah kullanan anlamlarına da gelmektedir.

Kapadokya sınırlarının dışarısında olması nedeniyle turistik faaliyetlere kapalı kalan Aksalur'da 2002 yılında yapılan çalışmalar sonucun dünyanın en eski şarap üretim merkezi bulunmuştur. Bu haber aynı yıl Hürriyet Gazetesi'nde yayınlanmıştır.

AKSALUR MAHALLESİ

Aksalur mahallesi, Nevşehir-Kayseri yolu üzerinde Ürgüp ilçemizin 8 km doğusunda bulunmaktadır. Aksalur'un tarihçesi tam olarak bilinmemekle birlikte 1701 senesinde Topuz Dağı'nm güneydoğu yamacında kayaların oyulması ile kasabanın ilk etapta Ağcaşar Köyü daha sonrada Salur Köyü kurulmuş olduğu söylenmektedir. Aksalur halkından olan Van Üniversitesi tarih doçenti Mustafa OFLAZ tarafından yapılan bir araştırmada Salur Köyü ile ilgili şu bilgiler verilmiştir.

1584 yılında Salur Köyünde Vergi mükellefi 66 erkek nüfusun olduğu, bunlardan 2600 akçe toplam vergi alındığı, vergi kayıtlarından çıkarılmıştır.

Daha sonra 1958 yılında Ağcaşar ve Salur köylerinin birleşmesi neticesinde, 11 Nisan 1958 gün ve 9799 sayılı resmi gazetede yayınlanarak Aksalur Kasabası kurulmuştur.

Kasabanın ilk imar planı 1960 yılında onanmış ihtiyaca cevap vermeyen bu imar planı 1991 yılında yenilenmiştir. Kasabada 1989 yılında Kadastro çalışmaları başlatılmış olup, 1995 yılında tamamlanmıştır.

Aksalur yerleşimi Kapadokya sınırlarının dışında olmasından dolayı bu yönde bir gelişme göstermemiştir. Ancak kasabanın doğusunda bulunan Aloçaş eski yerleşim yerinde 2002 yılında çok miktarda kayadan düzün şekilde oyulmuş kuyular ve mahzenler bulunmuştur. Bu konuda belediyemiz tarafından gerekli girişimler yapılmış olup, Ürgüp ilçemizin İsmet AKSOY Beyefendi burası ile ilgilenmiş ve ilginç bulgular elde etmiştir. Bu yere ait çalışması Hürriyet Gazetesinde dünyanın eski şarap üretim merkezinin burada olduğu haberi yer almıştır. Bu yerin turizme açılması çalışmaları devam etmektedir.

Aksalur'un zirai faaliyetlerin geliştirilmesi ve tanıtımı için kiraz festivalleri düzenlenmiş olup, bu sayede kaliteli kiraz yetiştiren yerler ile temas kurularak çok miktarda kiraz fidanı dikimi ve aşılanmasının yapılması sağlanmıştır. Mahallede haftanın Perşembe günleri Pazar kurulmaktadır. Aksalur'da  marongoz,  bakkal, 3 kahvehane, 1 fırın, sağlık ocağı, Halk Kütüphanesi, 1 adet ilköğretim okulu ile 1 adet lise bulunmaktadır.

Tarih
Salur boyulular - İrana 1147 tarihinde yerleşmiş bir Türk topluluğudur. Merkezi Şiraz olan bu beylik Salur Han'ın soyundan olan Sungur Atabek tarafından kurulmuştur. 1284 yılında yıkılmıştır.

Salur boyu, Oğuz Kağan Destanı'na göre Oğuzların 24 boyundan biri ve Kaşgarlı Mahmud'a göre Divân-ı Lügati't-Türk'teki yirmi iki Oğuz bölüğünden beşincisi; " صاَلغُر Salgur"lardır. Belgeleri şudur : [1] diye tanımladığı bir Oğuz boyudur. Bu boyların Üçoklar kolundan (sol kolundan) Oğuz Kağan'ın oğlu Dağ Han'ın soyundan geldikleri kabul edilir.

"Salur" kelimesi kılıç sallayan anlamında kullanılmıştır. 14. yüzyılda Sivas, Erzincan, Kayseri ve Tokat civarında hüküm sürmüş Kadı Burhaneddin Devleti Salur boyuna mensuptur.

Anadolu'da Salur boyuna mensup halkın yaşadığı bölgelerde Salur ismini taşıyan çok sayıda köye rastlanmaktadır. Bu soydan gelenlerden bir grup, İskilip'te Salur köyünü kuranlar. Günümüzde Salur Soyadı olarak da taşınmakta. Bugün Çağdaş Türkmenlerin kökeni Salır[2] boyu Türkmenistan, Özbekistan, Afganistan, Irak ve İran'da, ve aynı kökden olan Çin'deki Salar uyruğu Salur boyundan gelmekte olduğu tahmin edelsede Salurlar asıl Hazar etraflarda yaşamış ve oradan İran Horasan ve orta Asya ve Anadolu bölgelerine kadar dağılmış. Anadoluda birçok Bölgede ve Anadolu Selçuklu ve beraberinde Anadoluda oluşan Beylikler ağırlıklı Salur Boylarından etkilenmiştir. Bunlar başta Karaman Teke ve Candaroğulları ağırlıklı Salur kökenli Taifeler Kabileler Oymaklar tarafından Meydana gelmişlerdir. Salurlar içerisindeki Taife ve Oymaklar adında bugün Salur Ata yurdu olan Hazar Bölgesinde Yer, Mezra, Köy ve Yerleşim yerleri isimleri hâlen yaşamakta. Salurlar içinde ciddi ölçüde Kıpçaklık da var. Hazar Bölgesi her zaman Oğuz ve Kıpçak Boy ve Taifelerin kaynaşıp bir arada yaşadığı Bölge olmuştur. Aynı şekilde Anadoluda Salurlar içinde Oğuz ve Kıpçak Taifeler beraber Hazar ve İran Bölgesinden göç ederek, kaynaşarak bir arada yaşamayı sürdürdüler.

1962 Ürgüp Tahsinağa Halk Kütüphanesi çalışanlarından Eşekli gezici servisi görevlisi Ürgüp - Aksalurlu Merhum İlyas Süer...