1934-1951 YILLARI ÜRGÜP HALKEVİ VE KÜLTÜREL FAALİYETLERİ
Doç. Dr. Faruk GÜÇLÜ
Cumhuriyet döneminde ülkenin sosyal ve kültürel kalkınmasında, Cumhuriyet'in getirdiği değerlerin geniş halk kitlelerine ulaşması için 19 Şubat 1932 günü başta Ankara olmak üzere 14 il merkezinde Atatürk tarafından Halkevleri açılmış, zaman içerisinde bu sayı büyük bir artış göstermiştir. İlk açılan Halkevlerinden birisi olan Aydın Halkevi’ de 19 Şubat 1932 tarihinde Merhum Adnan Menderes tarafından kurulmuştur.(Özdemir İnce,19.02.2008 Hürriyet) Halkevleri veya Halkevleri Derneği, Türkiye genelinde barınma, sağlık, eğitim, çevre, kadın ve engelli haklarının savunulması ve genişletilmesi için faaliyet gösteren ve "Kamu Yararına Çalışan Dernek" statüsünde olan bir sivil toplum kuruluşudur. Türkiye Büyük Millet Meclisinde 8 Ağustos 1951tarihinde kabul edilen ve 11 Ağustos 1951 tarihinde Resmî Gazete' de yayınlanarak yürürlüğe giren 5830 sayılı kanun ile Türkiye genelindeki bütün Halkevleri kapatılarak malları hazineye devredilmiştir.
27 Mayıs 1960'ta gerçekleşen askeri darbe sonrasında Halkevleri 21 Nisan 1963 tarihinde bir dernek statüsünde, bağımsız bir demokratik kitle örgütü olarak tekrar kurulmuştur. 12 Eylül 1980 tarihinde Halkevleri yeniden kapatılmış, bir kez daha bütün varlıklarına el konulmuştur. Halkevleri 1987 yılında toplam 24 şubede tekrar faaliyete geçmiştir. Halkevlerinin 1963 den sonraki ve bugünkü konumlanması ile kuruluş günlerindeki amacının benzerlikler içermesine rağmen aynı olmadığı görülmektedir. Zira Kuruluşundan 1951 yılında kadar Halkevleri Kamunun valiliklerin ve kaymakamlıkların denetim ve desteğinde kültürel faaliyetlerde bulunan bir kurum iken daha sonra sivil toplum örgütü haline gelmiştir.
Ürgüp Halkevi’nin 1934 yılında kurulduğu, Nevşehir Halkevi’nin 1935 yılında kurulduğu anlaşılmaktadır.
1934 Yılında yapılan Ürgüp Halkevi olarak kullanılan, Bir süre Hilal-i Ahmer(Kızılay) ve THK Ürgüp Şubesi olarak kullanılan bugün butik otel olan bina.
Demokrat Parti’nin iktidara gelmesinden sonra 1951 yılında O dönemin Başbakanı olan Adnan Menderes imzasıyla kendisinin de kurucuları arasında yer aldığı Halkevleri ve Halkevlerine bağlı olarak köylerde çalışan Halk Odaları kapatılmıştır. Buralarda bulunan kitaplar ise dağılmış, bir kısmı da depolarda çürümüştür.
1934-1950 döneminde Ürgüp Halkevi Başkanlıklarına genelde ilköğretim müdürleri ya da okul müdürlerinin yaptığı görülmektedir. Ürgüp Halkevi tarafından yayınlanan bir dergiye arşivlerde rastlanamamıştır.
1950 li yıllarda kapatılan Ürgüp Halkevi arşivine kütüphaneci Mustafa Güzelgöz Ürgüp Halkevi’nin ve halk odalarının kitaplara sahip çıkarak yok olmalarını engeller. Kapatılan halk odalarının köy tüzel kişiliğinin malı olduğunu, bunların köylü yararına kullanılabileceğini öğrenince ve bu odaları kütüphane yapabilmek için “Kütüphane Koruma ve Geliştirme Derneği” adıyla bir dernek kurar. Bu derneğe köy muhtarlarını da üye yapar. Derneğin çalışmaları sonucu ilk köy kütüphanesi Karain Köyü’nde açılır. Kısa zaman içinde kütüphaneli köy sayısı 12’ye çıkar.(Fazlı Köksal, Antiakit 03 03.2018)
Yerel sanatçı Kamil Atay Ürgüp Halkevi’nde yetişmiştir.
16 Ağustos 1939 Tarihli Son Posta Gazetesi haberi
Ürgüp Halkevi 1939 Tarihinde Zafer Okulu Başöğretmeni Rıza Arıkal tarafından düzenlenen bir Almanca kursu açmıştır.
1960 dan sonra tekrar açılan Ürgüp Halkevi’nin benzer faaliyetlere devam ettiği görülmektedir. Ağustos 1966 Tarihli Halkevi Haber Dergisine göre, Ürgüp Halkevine bağlı 12 Halk odası ve 32 Köy Kütüphanesi vardır. Halkevi Folklor ekibi de bulunmaktadır.
Halkevlerinin çoğunluğunun dergisi ve yayınladığı kitaplar vardır. Ancak Ürgüp Halkevi tarafından yayınlanan bir dergi ya da kitaba arşivlerde rastlanamamıştır.
Ürgüp Halkevi’nin daha çok yabancı dil kursu, folklor kursu açtığı, okuma odaları kurarak kitaplıklar oluşturduğu görülmektedir.
