AVANOS’TA TARİHİ VE PATLICANI İLE ÜNLÜ AYHAN KÖYÜ
Doç. Dr. Faruk GÜÇLÜ
1927 kayıtlarında “Ayhan” köyü olarak yer alan daha sonra Büyükayhan ve Küçükayhan köyü olarak Avanos ilçesine bağlı şirin iki köy Alevi Türkmen kökenli köylerimizdendir.
Oğuzların Bayat boyunun Şambayadı kabilesinin kurdukları Ayhan köyünün ne zaman kurulduğu net olarak belirlenebilmiş değildir. Dilden dile anlatılanlara göre, köy 13. yüzyılda Anadolu'da çıkan Babai İsyanından kaçan Türkmen ereni olan Ayhan Baba öncülüğünde kurulmuştur. Osmanlı arşiv kayıtları ve vergi defterleri bunu doğrular niteliktedir.
Köy, Küçükayhan ve Büyükayhan olmak üzere iki yerleşim yerinden oluşur. Köyde Sarıabdal ve Arzuman Ocakları mevcuttur .Küçükayhan ve Büyükayhan'da Osmanlı'dan kalma iki Camii mevcuttur. Geçtiğimiz yıl yapılan Cemevi de ibadete açılmıştır.
(Fotoğraf; Mustafa Taşkın)
Ayhan köyü mezarlığında ilginç bir mezar taşı.
Köyde üç önemli türbe bulunmaktadır.
Ayhanlar köyünde bulunan türbeler şunlardır.
1-Ayhan Baba-Dede Türbesi. Köyün kurucusuna aittir.
2-Sülük Baba Türbesi. Sarıabdal Ocağına mensup dededir.
3-Abdullah Baba Türbesi. Arzuman Ocağı mensubu aslen Sivaslı bir dedeye aittir.
Ayhan Baba Türbesi Küçükayhan Köyünde bulunmaktadır. Aynı zamanda buranın adı ‘Çevirme’ olarak da geçer. Kutsal bir mekan olarak görülür. Düğünlerde adaklar burada kesilir.
Köyün oldukça tarihi bir mezarlığı vardır. Mezar taşları birer abide niteliğindedir. Bakımsızlıktan yıkılmaya terk edilmiş durumda olan mezarlığın valilik tarafından onarılması ve korunması gereklidir.
Yaşanan iç göçler sebebiyle her iki köyde nüfus azalsa da okur yazar oranı oldukça yüksektir.
Ayhan köyü 6 asırdır yetiştirilen ve coğrafi marka olan Ayhan Patlıcan ile de ünlüdür. Avanos ilçesine bağlı Ayhan köyünde yetiştirilen kendine has dokusu ve rengi bulunan bir patlıcandır. Bölgede yetiştiriciliği ata tohumlarla dededen toruna miras olarak gerçekleştirilmektedir. Közlenerek tüketimi tercih edilmektedir
Böyle tarihi özellik taşıyan köylerimizi unutmamak ve tarihi eserleri turizme kazandırmak gereklidir.
Yararlanılan Kaynaklar
Enes Kavalçalan, Bayat Boyunun Nevşehir’deki Uzantılar ; Ayhan Köyü Mezar Taşları, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş veli Araştırmaları Dergisi ,2023 sy,106
Mustafa Taşkın İnternet Sitesi
