NEVŞEHİR BÖLGESİNE YERLEŞEN BEKDİK BOYLARI
Doç. Dr. Faruk GÜÇLÜ
Tarihini doğru bilmeyen toplumlar geleceğini iyi planlayamazlar. Nevşehir Kale bölgesinde bir zamanlar Bekdik Mahallesi vardı. Tarihiyle birlikte yıkıldı. Tarihi dokuyu yıkıp yeni yapılan yerleşim yerine Bekdik adını vererek sorunu çözemeyiz. Tarih tarihi değerleler birlikte korunur ve gelecek nesillere aktarılır.
Bekdik boylarına mensup aileler Konya Ereğli, Karaman, Kırşehir, Nevşehir, Aksaray, Kahramanmaraş ile Suriye’de Halep, Rakka, Afrin, Hama, Humus’ta yaşamaktadırlar. Bekdikler de Avşar boyundandırlar.
Sultan IV.Murat'ın Bağdat seferi dönüşü verdiği 1635 tarihli bir fermanda: “Maraş’ta yaşayan Bektük nam cemaatinden 300 hane Karaman Ereğlisi Horti Derbendine, 300 hane Konya Kadınhanı Derbendine iskan eyleyüp....'' denilmektedir.
Ereğli’de Hortu kasabasına getirilen Bekdikler’in bir kısmı Aksaray ve Şereflikoçhisar taraflarına kaçmışlardır. 1709 yılında kaçanlar yeniden Maraş’a götürülmüşse de bir süre sonra yeniden Aksaray’a göç etmişlerdir. 1722-1723 yıllarında Hortu kasabasına yeni Bekdikler getirilmiş ve zorla yerleşime tabi tutulmuşlardır.
Ereğli, Karapınar, Halkapınar, Emirgazi, Nevşehir, Aksaray’da yaşayan Bekdikler birbirinin devamı ve aynı kültürel özelliğe sahiptir. Avşar boylarının geleneksel değerlerini taşıyıp gelmektedir.
Damat İbrahim Paşa döneminde Koçhisar’da bulunan Bekdikler’den 79 hane ise Nevşehir’e iskan edildiler. Bunlar, 1530 defterine göre Kara Karacalar-Kara Bekdikler’dir. Tarihçi Cevdet Türkay’ın tespitlerine göre Aksaray-Nevşehir yerleşimli gösterilen Akkaş Bekdikler de Nevşehir’dedir.
Günümüzde Bekdikler, Ereğli’de 19 kasaba ve köy, Bor’da 2 kasaba ve 1 köy, Konya’da 7 köy, Aksaray’da 1 köy, Nevşehir’de 1 mahalle ve bir köyde bulunmaktadır.
Nevşehir’de yaşayan Bekdikler’den çıkan ünlü isimler arasında Osmanlı Devleti’nin İlk PTT Genel Müdürü olan Ahmet Fahri Bey, Nevşehirli Damat İbrahim Paşanın Annesi Fatma Hanım, ozan Nevşehirli Aşık Yahya ve Şükrü Paşa isimlerini saymamız mümkündür.
Bekdik isminin vesikalarda ilk görülüş tarihi 1510’dur ve 1510 tarihli Alaüddevle Bey Vakfiyesinde yer ismi olarak geçmektedir. Cemaat olarak ilk kez 1520 tarihindedir ve Kırşehir Bekdikleri’nden bahseden 1520 Sivas Tahrir Defteri’dir . İç Anadolu’da ilk görülen Bekdikler; Kırşehir’e iskan edilen Varsak Türkmenleri içerisinde olan ‘’Cemaat-i Bekdik Tabi-i Varsak’’tır ve 1500-1520 tarihlerinde gelmişlerdir. 15 kabile olarak Kaman’a yerleşmişlerdir.
1530 tarihli 908 numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Diyar-i Bekr ve Arab ve Zül-Kadriyye Defteri Sağırlı ve Sofular oymaklarının da bu tarihte Kırşehir’de olduklarını gösteriyor. Yine bu defter Nevşehir’e 1728’de iskan olan Bekdikler’in 1530’da Koçhisar’da bulunan Kara Kocalu-Kara Karacalar (Kara Bekdikler) olduklarını gösterir.
Günümüzde Bekdik yerleşim yerleri olarak, Aksaray’da: Bekdik, Amarat (Yenikent), Kırgıl, Demirci Obası, Sipahiler,Yaylak, Yeni Torun Obası,Yapılcan, Ilıcak. Aksaray Ortaköy ve Sarıkaraman'da bazı aileler vardır.
Kırşehir’de; Sıddıklı Büyük,Orta ve Küçük Obalar,
Kırşehir Kaman’da: merkez ve Karabalı.
Beyşehir’de :Sadık Hacı.
Koçhisar’da: Sadıklı.
Sinop Boyabat’da: Okcu Mehmed.
Niğde Ulukışla’da: merkez, Tepeköy, Yazlık, Şıh Ömer, Hacımemiş .
Niğde Altınhisar’da ,Ereğli Anbar köy,
Nevşehir’da Merkez Bekdik Mahallesi ve Acıgöl Yuva köyünde bazı aileler .
Konya Karapınar Hotamış ve Çumra Türkmen Karahüyük'te birkaç aile bulunmaktadır
Samsun Havza Bekdiğin kasabası
Ilgın Manavgat Bekdiğin köyleri vardır.
Gaziantep’in bazı köylerinde Kara Bekdikler vardır.
Aşiret ve boyların tarihlerinin detaylı bir biçimde yazılması gereklidir.
Yararlanılan Kaynaklar
Prof. Dr Salih Yılmaz Ereğli Güneş Gazetesi 8.06.2020
A.Rıza Yalman-Yalkın, Cenupta Türkmen Oymakları,2.cilt,
Peter Alford ANDREWS (1992),(Çev.Mustafa Küpüşoğlu),Türkiye'de Etnik Gruplar, İstanbul.
Mehmet ERÖZ (1992),Yörükler, İstanbul.
İbrahim Hakkı KONYALI (1970),Abideleri ve Kitabeleri ile Konya Ereğli'si Tarihi, İstanbul.
Cevdet TÜRKAY (1979),Başbakanlık Arşivi Belgelerine Göre Osmanlı İmparatorluğunda Oymak,Aşiret ve Cemaatlar, İstanbul.
Tufan GÜNDÜZ (2005),XVII.ve XVIII. Yüzyıllarda Danişmendli Türkmenleri, İstanbul.
Zeynep KORKMAZ (1994),Nevşehir ve Yöresi Ağızları, Ankara.
Yusuf HALAÇOĞLU (1997),XVIII.Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nun İskan Siyaseti ve Aşiretlerin Yerleştirilmesi, Ankara.
Ahmed REFİK (1989),Anadolu'da Türk Aşiretleri, İstanbul.
Faruk SÜMER (1980),Oğuzlar (Türkmenler)Tarihleri-Boy Teşkilatı- Destanları, İstanbul.
Kazım SÜLLÜ (2005),Bektikler Konya Ereğli Oğuz Türkmenleri, Ankara.
