MİLLİ MÜCADELE’DE NEVŞEHİR VE KAYMAKAM NEDİM
Doç. Dr. Faruk GÜÇLÜ
Atatürk’ün Kurtuluş Savaşı öncesinde bizzat Hacıbektaş İlçesine gelmesi bölgede Milli Mücadeleye katılma azim ve kararlığını geliştirmiştir.Millî Mücadele döneminde Ali Fuat Cebesoy ve Mustafa Kemal Paşa’nın Hacıbektaş’a gelerek ilçe ileri gelenlerinden Salih Niyazi Baba ve Çelebi Cemalettin Efendi ile görüşmesi bölge halkında umut ve kararlılık göstergesi olmuştur.
Nevşehir, Milli Mücadele döneminde Niğde sancağına bağlı bir ilçe konumundadır. Sivas Kongresi sonrasında da Nevşehir’de Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kurulmuştur. Sivas Kongresine katılan Dellalzade Hacı Osman Efendinin, Nevşehir ve çevresinde Müdafaa-i Hukuk Cemiyetlerinin şubelerinin açılmasına öncülük ettiği görülmektedir.
Milli Mücadeleye destek olmak amacıyla kurulan cemiyetlerde Müftü Süleyman Hakkı Efendi ve Reji memuru Saçlı Zeki Bey, Nevşehir Müskirat Müdürü Hakkı Beyzade Hamdi Bey, Mal Müdürü Ağa Oğlu Hayrullah Efendi, Tüccar Halil Efendi, Mazlum Zade İbrahim Bey ve Tatar Zade Hacı Bey görev almışlardır.
Nevşehir dışında Avanos’ta da Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin bir şubesi kurulmuştur. Bu cemiyetin çalışmalarında en etkin kişi ise Belediye Başkanı Nuri Bey olmuştur. Hacıbektaş ilçesindeki cemiyet şubesini ise Halil Efendi açmıştır.
Milli Mücadeleye destek olmak isteyenlerin yanı sıra Milli Mücadele karşıtı ve padişah yandaşı hareketlerin de Nevşehir ve çevresinde filizlenmeye başladığı bu dönemde görülmektedir. Halkı, yurt genelinde Milli Mücadeleye karşı kışkırtan Teali-yi İslam Cemiyetinin bir şubesinin Nevşehir’de açılacağı Tasvir-i Efkar gazetesinin “Teali-yi İslamiye Cemiyeti Hayriyesi” başlığı altında 21 Aralık 1919’da yayınlanan bir yazıda duyurulmuştur. (Yrd. Doç. Dr Hamdi Doğan’ın Milli Mücadelede Nevşehir ve Çevresi Başlıklı Makalesi A.Ü., Atatürk Yolu Dergisi, Sy; 49 Bahar, 2012, s.57-73)
Bu gelişmeler üzerine Niğde Kilikya Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Başkanı Ahmet Remzi tarafından Mustafa Kemal Paşa’ya çekilen telgrafta, Nevşehir’de Milli Mücadele karşıtı ortaya çıkan gelişmelerin bir heyet tarafından incelenmesi istenmiştir. Nevşehir’deki bu gelişmeler üzerine, Fırka Kumandanı vekili Mümtaz Bey tarafından bu olaylar incelenmiş ve olayların baş sorumlusu olarak tespit edilen o zamanki Nevşehir Belediye Başkanı görevinden alınmış, diğer şahıslar ise tutuklanmıştır.
Heyet-i Temsiliye adına Mustafa Kemal Paşa’nın Rauf Bey’e ivedi olarak gönderdiği 21 Mart 1920 tarihli telgrafta, Kuva-yıMilliyeyi ortadan kaldırmak amacı ile “Teali-yi İslam” adı altında bir cemiyetin kurulduğu, bu cemiyetin, Nevşehir ve çevresinde de Milli Mücadele karşıtı faaliyette bulunduğu bildirilmiştir. Nevşehir Kaymakamı Nedim Bey’in de bu cemiyete başkanlık ettiği ve halkı Milli Mücadeleye karşı kışkırttığı, hatta iletişimi kontrol altına alabilmek için telgrafhaneyi işgal ettirdiği anlaşılmaktadır. Cemiyetin üyelerinin yayınladığı bildiride “Padişahtan başka hiç bir güç tanımayız. Kuva-yıMilliyeyi dağıtmak için malca, bedence bütün gücümüzü harcamaya yemin ettik” demişlerdir. Mehmet Arif Bey, 11. Fırka kumandanı olarak Niğde’de göreve başladıktan sonra Nevşehir ve çevresinde asayişi kontrol altına almıştır.
Kaymakam Nedim önderliğindeki bazı grupların Nevşehir’de telgrafhaneyi işgal etmeleri sonucu gelişen olaylar Niğde’den gelen askeri birliklerce önlenmiştir. Böylece Nevşehir bölgesinde geliştirilmeye çalışılan Milli Mücadele karşıtı eylemler sonlandırılmıştır.
Ulusumuzun kurtarıcısı Atatürk, ünlü nutkunda, Kaymakam Nedim’e özel bir yer ayırmıştır. Kaymakam Nedim’in öncülüğünde gelişen bu Milli Mücadele karşıtı durum zamanında müdahale ile dağıtılmıştır. Bölge halkının da Kaymakam Nedim’e pek sıcak bakmadığı hatta Kaymaklı’da bir ailede gelin olan kızının baba evine gönderildiği, Kaymaklı tarihi konusunda çalışma yapan değerli araştırmacı Hasan Ercan tarafından tespit edilmiştir.Kaymakam Nedim’in daha sonraki yaşamı konusunda yeterli bilgi mevcut değildir.
Yararlanılan Kaynak
Yrd. Doç. Dr Hamdi Doğan’ın Milli Mücadelede Nevşehir ve Çevresi Başlıklı Makalesi A.Ü., Atatürk Yolu Dergisi, Sy; 49 Bahar, 2012, s.57-73
