51 MADDEDE NİĞDE
Dr Emrullah Güney
Niğde ilimizde neler görülmeli?
51 maddede sıralayalım.
İç Anadolu Bölgesi’nin GD’sunda yer alan ilimiz 1954’te Nevşehir’in ve daha yakın yıllarda Aksaray’ın il olarak ayrılmasıyla küçülse de yüzölçümü bakımından, görülecek o denli çok yeri var ki hala…
1. Niğde Kalesi. Niğde’yi tanımağa baradan başlayalım. Anadolumuzun günümüze en sağlam durumda ulaşmış kalelerinden biridir bu. XIII. Yüzyıl başlarında Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat yaptırmıştır.
2. Sungur Ağa Camisi ve Kümbeti: Taş taş olmaktan çıkmış ustaların elinde; türkü söylüyor. Kümbet mezar olsa da korkutucu değil; gülümsüyor.
3. Alaeddin Camisi : Türkmen halısının taşa işlenmiş hali.
4. Hüdavent Hatun Kümbeti : Han kızları, hatunlar devlet yönetmişler zamanında. Kadına verilen değer bu kümbette ortaya çıkıyor.
5. Ak Medrese : 1409 yılında Karamanoğlu Alaeddin Ali Beg yaptırmıştır.
6. Tiyana : Tuwanuwa adıyla Hitit Döneminde kurulmuş, Hellenistik, Roma ve Bizans dönemlerini yaşamıştır. Roma egemenliğindeki Anadolu’nun en ünlü kentlerinden birisidir. Günümüzde Kemerhisar adıyla bir beldedir.
7.Gümüşler Manastırı : Kapadokya’nın en dikkate değer Hristiyanlık öğreti ocaklarından biri. Tanıtımı iyi yapılmadığından bilen çıkmaz. Niğdeli olup da burayı görmeyen de çoktur.
8. Bolkar Dağları…Adından belli; kar çok yağar. Karacoğlan’ın türkülerinde Bulgar Dağı’dır adı.
9. Aladağlar…Bol karlı…Metrelerce kar yağar da eriyende, gider taa Kapuzbaşı’nda çağlayan çağlayan akar.
10. Demirkazık Dağı…Dağcıların ülküsü. Gökyüzüne ser çekmiş. Aman dikkat; her yıl kurbanını alıyor. Acılara yol açmamak için kılavuz almaksızın çıkılmamalı.
11.Melendiz Çayı …Dağlarla aynı adı taşıyan akarsu…Eskiden değirmenleri çevirirdi.
12.Ecemiş Suyu …Dere boyu taa Akdeniz boylarına gidilir…
13. Uzandı Suyu üzerinde Gebere Baraj Gölü…Niğde’nin ilk yapay göllerinden biri.
14. Gümüşler Baraj Gölü…Kıyılarında çepeçevre gezip dolaşmak gerek…
15. Tabakhane Deresi üzerinde Akkaya Baraj Gölü…Göllerce varsıl olmasa da yapay su birikintileri bu eksikliği gideriyor.
16. Çamardı : Torosların geçişinde bir güzel Türkmen diyarı.Gez,dolaş,acıkınca otur bir aşevine; katıksız kebap ye…Hilesiz, hurdasız. Üstüne yoğurt…
17.Roma Havuzu…Otur kıyısına, seyret. Su için insanoğlunun çabasını düşün. O koca kalker bloklar nereden getirilmiş, akuadük nasıl yapılmış; hayran duyarak düşün.
18.Kocapınar Suyu ve çamuru…Suyunu iç;şifa bul.Çamuruna bulan;derindeki sayrılıklar dökülüp gitsin. Pomatmış, merhemmiş, boşa para verme eczanelerde.
19. Kemerhisar İçmecesi : Tarihi anıtlarla adını duyuran beldenin bir güzelliği daha.
20. Ferhenk Müshil Maden Suyu : Mide rahatsızlıklarına birebir.Sindirim yolu sayrılıklarını iyileştiriyor.
21.Çiftehan Kaplıcası…Akdeniz ile Orta Anadolu’nun dokanağında bir sıcak sular cenneti. Havuza girip, cümle dertlerimizi orada bırakıp gövdemizi sağaltalım, huzura erelim.
22. Ulukışla’da (Şücaeddin ) Öküz Mehmet Paşa Kervansarayı : Camisi, çarşısı, hamamıyla bir külliye özelliğine sahip olan han, Doğu’ya yapılan seferlerde de ordu için barınak değeri taşımıştır. İnsanlar ve hayvanlar için ayrı bölümleri olan Han, günümüze oldukça sağlam ulaşmıştır.
23. Niğde Müzesi’ni gezmek için 2-3 saat zaman ayırmak gerekiyor.
24.Göllüdağ’a çıkalım. Krater Gölü kıyılarını dolaşalım; Hitit kenti kalıntılarını görelim.
25. Eski bir varsıl aile konağını gezip görelim.
26. Geleneklere, göreneklere uygun bir yerli düğününde hazır bulunup gözleyelim.
27.Bor’da Halil Nuri Yurdakul Kütüphanesi’ni ziyaret ederek birkç saat kalalım, kolleksiyonları tarayalım.
28. Darboğaz General Faruk Güventürk Kütüphanesi’ni ziyaret edelim. İkram edilen çayı içerken verilen bilgileri dinleyelim.
29. Taşpınar’da halı dokumaevini (halıhane) ziyaret edip doğal boyaklı, halis yün bir halı ya da seccade (el emeği ürünü, pek pahalı olsa da) almanın yollarını arayalım.
30. Sokullu Mehmet Paşa’nın yaptırdığı iki bedesteni görelim. K ,G ve D’da üç kapısı olan Bedestende bir süre kalıp gezelim. XVII. Yy’da IV. Murad’ın onarttığı Bedesten oldukça sağlam olarak günümüze erişmiştir.
31. Şah Mescidi’ni gezelim. Bilgi sağlayalım.
32. Hanım Camisi’ni görüp gezelim;bilgilenelim.
33. Dış Camisi : XVI. Yy eseri Osmanlı yapısı. Usta Hoca Ebubekir yapmış. İnce işçilikli, sedef kakmalı minber Sungur Bey Camisi’nden getirilmiş.
34. Perşembe günü kurulan haftalık pazarda ‘’Yürekli Kadın Çorabı’’, ‘’Üçgen biçimli’’ Niğde yün çoraplarını arayalım, Aladağlara çıkıp inen, alışveriş için gelen yörüklerle konuşalım.
35. Hasköy’de yeraltı yerleşim düzenindeki eski yaşayış özelliklerini araştıralım. İnce uzun dehlizler yeraltı odalarını birbirine bağladıktan başka , evden eve geçer. Her yeraltı evinin kapısında bir hücre-oyuk-yuvak içinde, saldırı tehlikesi belirende kapatmak için büyük yuvarlak bir sürgü kapı bulunur.
36. Eski Niğde, Tepeören, Kayabaşı, Şehiriçi Mahalleleri tarihsel değer taşıyan semtlerdir. Günümüzde buralar nasıl bir görünüm sunarlar; gezip görelim; ilgililerden bilgi alalım.
37. Niğde Selçuklu eserlerine vurgu Prof Dr Albert Gabriel’in kitaplarını inceleyelim. Özellikle medrese çizimlerine dikkat edelim.
38. Beldenin çevresindeki yaylalarda beslenen hayvanların etiyle yapılmış bir kebab için ana caddeden uzak, sakin bir aşevine oturup yemek yiyelim.
39. Bor beldesini ferah ferah gezmek için yüksekçe sırtlara çıkalım,resim çekelim.
40. Çamardı’nın balını alalım. Keven çiçeğinden, kokulu ‘’Kaşıkkıran Balı’’nın tadına doyum olmaz.
41.Belde çevresinde yer alan, 1924’e değin Karamanlı Ortodoks Türklerin yaşadığı köylerin, günümüze sağlam ulaşmış gösterişli kiliselerini ziyaret edelim; Grek alfabeli Türkçe , yapımına izin veren padişahlara övgülerini gösteren mermer yazıtlarını okuyalım.
42. 1923-24’te Ulukışla’da trenden indikten sonra bir yaylıya binip Kayseri’ye giderken , Niğde’den geçen Şair Faruk Nafiz Beğ’in ‘’Han Duvarları’’ şiirini bir güldestede bulup, okuyalım.
43. Niğde uzun havalarından bir bozlak dinleyelim.
44. Kayaardı Bağlarını gezmekte yarar var. Mevsiminde elmasının tadına bakalım.
45. Fertek Kütüphanesi’nde eski kitapları, dergi ciltlerini tarayalım.
46. Şimdiki adı Konaklı olan Misli’deki görkemli kiliseyi ziyaret edelim.
47. Dermason fasulyesi neden ünlü, soruşturalım.
48. Altunhisar’ın eski adı Anduğu-Ortaköy’dür. Aşık Tahiri ile ilgili bilgi alalım. ‘’Ben bir güzel gördüm Kilis Dağında’’ şiirini okuyalım.
49. Bir müzikevine girip Ali Ercan’ın plağından türkü dinleyelim : Adana’ya bir kız geçti; gördün mü ?
50. Andabilis…Andaval…Günümüzde Aktaş. Konukseverlik sonucu bir köy nasıl dağılır, bilen bir Niğdeliden öyküsünü dinleyelim.
51. Niğde Halkevi’nin yayımladığı önemli ekinsel değerdeki Akpınar Dergisi ciltlerinin bulunduğu bir kütüphanede uygun bir köşe bulup ciltlerini okuyalım.
……………..
