İNALLI AŞİRETİNİN KURDUĞU İNALLI KÖYÜ
Doç.Dr. Faruk GÜÇLÜ
İnallı(İnallu), 1071 Yılında Malazgirt Savaşından sonra Anadolu’ya gelen bir Türk boyunun adıdır. İnallı Köyü adını bu Türk boyundan almaktadır.
İnallı Türkmen boyu Oğuz Türkleri´nin Bozok koluna mensuptur. İnalı aşireti diğer Türkmen aşiretleri gibi 12. yüzyılda Anadolu Selçuklu Devleti içinde göçebe hayatı yaşadılar. Daha sonra tüm göçebe Türk/Türkmen aşiretleri gibi yerleşik yaşama geçtiler.
İnallı Türkmen boyu 1243´te Moğollar´ın Selçuklu Devleti´ni yendiği Kösedağ Savaşı´ndan sonra Moğolların baskısına dayanamayıp Anadolu´dan göç edip Suriye´de kurulmuş olan Memluklu topraklarına sığındılar. Genellikle Halep civarında yaşadılar.
1407 yılından sonra da Akkoyunlu Devleti´ne sığındılar. 1418´de Karakoyunlularla Akkoyunlular arasında yapılan savaşta Akkoyunlular´ın yanında yer aldılar. Anadolu’da yaşayan egemenlik savaşlarından sonra Dulkadir Beyliği ile birlikte İnallı Türkmenleri de Osmanlı Devleti´ne katıldı.
17. yüzyıl başlarında İnallı Türkmen Boyu Anadolu´ya dağılmıştır. Bugün boyların Kırşehir, Nevşehir, Aksaray, Tarsus, Konya,Tokat, Çankırı, Denizli,Sivas, Karaman, Niğde gibi topraklarda yaşamlarını sürdürdükleri biliniyor. İnallı aşiretinden adını alan Nevşehir İli Acıgöl İlçesi´ne bağlı İnallı Köyü bunlardan bir tanesidir.
Prof. Dr. Zeynep Korkmaz tespitlerine göre de “İnallu Türklerinin bir bölümü Nevşehir köyünde yurt tutmuştur. Evkaf defterinde bunların dağınık olduğu yazılıdır. Sayıları 43 evdir. Oğuzların Bozok boyuna bağlı Halep Türkmenlerindedir.16.YY toprak vergi defterine göre İnallu Türklerinin kendi idaresinde bir takım oymaklarda bulunmaktadır. Nevşehir’e yerleşen İnallı Türkleri 18 YY’ın ilk yarısında yerleşmişlerdir.”
Prof. Dr. Necmettin Aygün tespitlerine göre “1727’de Avanos ve Meliköy gibi birkaç yerleşim de Nevşehir’e bağlanmıştı. Öte yandan bölgedeki konar-göçer menşeli cemaatlerden bazıları da zorunlu iskâna tâbi tutulmuşlardı. 1727 yılıyla birlikte Nevşehir ve köylerine yerleştirilen cemaatler şunlardı: Çayan/Çapan (120 hâne), Karahacılı (18 hâne), İnallı (43 hâne),”(Prof. Dr.Necmettin Aygün, Boyunu İncelü Aşireti,ttk.gov.tr)
Prof. Zeynep Korkmaz yerleşimin 18.YY ilk yarısında olduğunu tespit ederken, Prof. Dr. Necmettin Aygün 1727 yılını tespit etmektedir. 1727 tarihi Damat İbrahim Paşa dönemine rastlamaktadır. Damat İbrahim Paşa’nın Nevşehir ve çevresine Türkmen aşiretleri yerleştirdiği aşikardır. Bu nedenle 1727 yılına ilişkin tespitler daha akla yakın gelmektedir.
İnallı aşireti yurdun dört bir yanına dağılmış haldedir. Çankırı Kızılırmak ilçesi de İnallı Türk boyu tarafından kurulmuştur.“Osmanlı İmparatorluğu kayıtlarında aşiretin adı İnallı-Ballu veya İnallu Ballu olarak geçmektedir. Bu ad yörede yaşayan İnallı-Ballu aşiretine izafeten verilmiştir. Cumhuriyetten önce Kalecik ilçesine bağlı küçük bir köyken, Cumhuriyet sonrası Hüseyinli adı ile Çankırı’ya bağlanmıştır. İlçe sınırları içinde bulunan Kızılırmak nehrinden dolayı Hüseyinli adı Kızılırmak olarak değiştirilmiştir ”(Ahmet Gazi Zeyrek, Kızılırmak İlçesi Analizi,Temmuz,2013)
“1831 Sayımına göre Akdağ Kazası İnallı Köyünde ,İnallı boyuna mensup 42 yaşamaktadır” (Muhammed Ağır, Ordu Üniversitesi SBE Yüksek Lisans Tezi,2019).Akdağ Samsun ilinin bir ilçesidir. Başka illerimizde de İnallı adını taşıyan köyler ve İnallı aşiretinin kurduğu köyler bulunmaktadır.
“Çayıralan ilçesine yerleşenler arasında Beydili boyunun İnallu Taifesi'ne mensup Karalu Cemaati'de vardır” (Çayıralan Kaymakamlığı İnternet Sitesi). Çorum ili Osmancık İlçesi İnallı Köyü de İnallı aşiretinden ismini almıştır.
Denizli Çal ilçesine de Kumdanlı (Miryakefalon) Savaşı’ndan sonra Oğuzların çeşitli boylarına bağlı Karamanlı, Çakırlar, Bahadınlar, Kuyucak, Sülüler, Elvanlı, Kabalar, Hançalar, Ali Fakihler, Cabarlar, Şapçılar, Dayılar, İcikler, Çatal Obalılar, Kaçarlar, Horzum, Sakızcılar, Toklar, Peynirciler, Sindel, Kaplanlar, Demirciler, Köseliler, Seyitler, İkizli, Sarı Keçili, Sarı Tekeli, Karalar, Hadımlar, Meller (Deliler), Büberler, İnallı (Eynelli) gibi oymaklar yerleşmiştir.
Sivas İnallı Köyü, Kangal Etyemez Köyü, Aksaray Bağlıkaya Beldesi İnallı aşireti tarafından kurulmuştur. Yurdun değişik yörelerinde İnallı adını taşıyan köy ve belgeler bulunmaktadır. Tarihçiler tarafından bu durumun detaylı olarak incelenmesi gerektiği açıktır.
“Nevşehir İnallı’ya yerleşen Türk boyları göçebe yaşamından kalan geleneklerini sürdürmüşler ve bölge de en iyi peynir üreten köy olma özelliğini korumuşlardır(Niğde Gazetesi Mart 1948, Sy.12). İnallı’nın parmak üzümü de ünlüdür.
1970 yılında 2422 kişinin yaşadığı İnallı 1972 yılında belediyelik olmuş,1980 de başlayan köyden kente göç serüveni sonucu, 2014 yılında da nüfusun iki binin altına düşmesi sebebiyle yeniden köy statüsüne dönüştürülmüştür.2019 Yılı sayımlarına göre köyde 951 kişi yaşamaktadır.
Köyden çok sayıda bilim adamı ve siyasetçi yetişmiştir.
Yararlanılan Kaynaklar
-TDV Ansiklopedisi,
-Prof. Dr. Zeynep Korkmaz ,Nevşehir ve Yöresi Ağızları, TDK Yayınları 1994
- Prof. Dr.Necmettin Aygün, Boyunu İncelü Aşireti,ttk.gov.tr
-Muhammed Ağır, Akdağ Kazasında 1831 de Nüfus, Ordu Üniversitesi SBE Yüksek Lisans Tezi,2019
