GELENEKSEL KADIN GİYSİSİ ; DİMİ (ŞALVAR)
Doç. Dr. Faruk GÜÇLÜ
Şalvar, genellikle ağı çok bol olan, bele bir uçkurla bağlanan geniş bir tür pantolondur. Nevşehir ve bazı Orta Anadolu köylerinde yerel adı dimidir. Özellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde sıkça giyilen yöresel giysi türüdür. Şalvar bol olduğundan bağ bahçe ve tarlada çalışan çiftçiler için uygundur. Bu özelliği nedeniyle şalvarı hâlâ kırsal alanda tarım ve hayvancılık yapan insanlar tarafından kullanmaktadır.
Şalvar, Güney Asya'da en çok “kamiz “adıyla bilinmektedir. Güney Asya, Orta Asya'da özellikle Pakistan ve Afganistan'da hem erkekler hem de kadınlar tarafından geleneksel olarak giyilen bir giysi biçimidir. Ülkemize de Orta Asya’dan geldiğini söylemek mümkündür.
Şalvar sözcüğü Farsça’dan pantolon için kullanılan 'shælvar' sözcüğünden gelmektedir. Şalvar bel kısmında büzülerek toplanır ve elastik bir kuşak veya uçkur adı verilen bir büzme ipi ile bağlanır; geniş, aşağıya doğru dökümlü veya daha dar olabilir. Dimi örgüler, bezayağından sonra gelen ikinci önemli dokuma örgüsüdür.
Şalvar İngiltere ve Kanada da bazen "puncabi takımı" olarak bilinir.
Özellikle Orta Anadolu,Güneydoğu Anadolu ve Akdeniz bölgesinde kırsal alanda yaşayan tarım ve hayvancılıkla uğraşan kadınlarımızın temel giysisidir. Sümerbank kapatılmadan önce rengarenk basmalardan kadınlar kendi dimilerini terziye gitmeden kendileri dikerlerdi.
Kapatılan Sümerbank milyonlarca kadınlarımızı ve genç kızımızı o güzelim basma ve pazen denilen kumaşlarıyla giydirmiştir.
Basma, çeşitli basit ve karmaşık desenlerin, baskı yoluyla, pamuklu bezayağı kumaşa uygulanmasıyla elde edilen desenli kumaşlara verilen isimdir.
Pazen, içi havlı dışı perdahlı pamuktan dokunmuş kumaş türüdür.
“Zeytin yağlı yiyemem, Basma da fistan giyemem aman Senin gibi cahile Ben efendim diyemem” Bir zamanların yaygın türküsüdür. Kimileri bu türkünün yabancı emperyalist güçler tarafından yayıldığını iddia etmiştir.
Özellikle tarlada çalışanlar kadınlar için yazın sıcağında serin kışın sıcak tutan ve kadınların rahat hareket etmesini sağlayan bir giyisidir dimi. Dikilmesi kolay ve ütü gerektirmez. O nedenle de köylü kadınlar açısından oldukça ekonomik bir giysidir.
Günümüzde de bu geleneğin yer yer devam ettiği görülmektedir. Sümerbank’ın kapanması ve basma, pazen üretiminin ülkemizde azalması sebebiyle çoğu yöremizde kadınlarımız şalvar dimi yerine pantolon giymeyi tercih etmeye başlamışlardır.
Yararlanılan Kaynaklar
-Wikipedi
