MUMUSUN’DAN BAHÇELİ KÖYÜ’NE
Doç. Dr. Faruk GÜÇLÜ
Bahçeli, Nevşehir ilinin Ürgüp ilçesine bağlı bir köydür. Köyün adı 1900 yılı kayıtlarında Mamasun, 1927 yılı kayıtlarında da Momusun olarak geçmektedir. Bazı kayıtlarda Mahson, Momissso ve Mimesun olarak geçtiği de görülmektedir. 1934 yılında Bahçeli adını verilmiştir. Aksaray’a bağlı Mamasın Köyü ve Mamasın Barajı ile illiyet bağı olup olmadığı konusunda somut bir tespit yoktur. Zira Cumhuriyet öncesi dönemde Aksaray ilinde ismi yaşayan bir aziz olarak bilinen Aya Mama veya Aya Mamas vardır.Mamasın adının bu azizden gelmiş olması büyük olasılıktır. Bugün ismi “Gökçe” olan Mamasın köyü Aksaray Acıgöl arasındadır.
Bahçeli Köyü, birinci derece sit alanı içerisindedir. Anadolu' nun Türkleşmeye başlamasından öncesi tarihte bir Rum köyüdür. Köyde Ala Kilise, İçeri dere vadisinde Kırkkule ve Karanlık Kilise bulunmaktadır.
Nevşehir ile Ürgüp, Derinkuyu, Avanos, Gülşehir ilçelerinin çoğu köyü adeta doğal bir tarih müzesi gibidir. Bu güzelliklerin korunarak turizme kazandırılması ve gelecek nesillere bırakılması gerekir.
Halit Ultav tarafından kaleme alınan”MUMUSUN” isimli romanda Mumusun’da doğan mübadeleye tabii tutulan bir kişinin başından geçenler anlatılmaktadır.
Bahçeli Köyü’nde Nevşehir bölgesinin Cumhuriyet tarihinin ilk köy okullarından olan 1927 yılında imce usulü ile yapılan 3 derslikli Bahçeli Köyü İlkokulu bulunmaktadır. Bu tarihi okul restore edilmiş olup mutlaka korunmalıdır.
Yine Bahçeli Köyü’nda tarihi Osman Ağa Cami’ mevcuttur. Cami tarihi özelliklere sahip korunması gereken tarihi yapılar arasındadır.
Türklerle Rumların birlikte yaşadığı şirin bir köy Bahçeli, Mübadeleden sonra köyden ayrılan Rumlar Yunanistan’a, Yunanistan’dan gelen Müslümanlarda bu köye yerleştirilmiştir. Mübadele öncesinde Türklerle Rumların kardeşçe yaşadığı, hiçbir sıkıntı yaşanmadığı olayın tanıkları yaşlılar tarafından anlatılagelmiştir.
Yozgat İstiklal Mahkemesi kararlarında “cephaneyi ketm ile teslimden imtina' gösteren Mumusun karyesinden Receboğulları'ndan Mehmed oğlu 312 tevellüd- lü Ahmed'in” cezalandırılmasına ilişkin kararda bulunmaktadır. Bu karardan anlaşılacağı üzere Kurtuluş Savaşı yıllarında köyde hem Rum ve Türk nüfus mevcuttur.
1524 Tahrir Defteri kayıtlarına göre de köyden sadece Hıristiyan ahalinin ödediği “cizye” vergisinin alındığı görülmektedir.
Uygur Türklerinin bir süre yerleştiği Damsa, Kayseri yöresini anlatan Uygur kaynaklarında Mumusun “Kayseri’ye yakın köy” olarak ( Diler İlimli usulü) tanıtılmaktadır.
Yeşil doğası, vadileri ve tarihi kalıntıları ile doğal bir SİT alanı olan Bahçeli Köyü’nün mutlaka tüm güzellikleriyle gelecek nesillere bırakılması gereklidir.
Yararlanılan Kaynaklar
Wikipedi
Dr. Dilber İlimli Usul, İlhanlılar Döneminde Uygurlar, Selçuk Üniversitesi SBE Doktora Tezi 2016
