ÜRGÜP TARİHİ RUM HAMAMI
Doç. Dr. Faruk GÜÇLÜ
Ürgüp Anadolu’nun en çok tarihi eser barındıran yerleşim yerlerinden birisidir. Bunlardan birisi de 1972-1976 döneminde yatılı öğrencilik yıllarında hafta da bir gün yıkandığımız Ürgüp Şehir Hamamı’dır.
Elimizde mevcut tarihi verilere göre, Damat İbrahim Paşa döneminde 1726-1727 de yapılmıştır. O zaman Rumların yaşadığı mahalle de yapıldığı için” Rum Hamamı” denilmektedir. Yıpranan hamam 1900-1902 da restore edilmiştir. Kesme taştan yapılan hamamın ortası fıskiyeli olan soyunmalık kısmı bir kubbeyle örtülüdür.
Soğukluğun ortası kubbelidir. Yanlarda kubbeli şekiller vardır. Yuvarlak kemerli kapıdan ortada göbektaşı yanlarda kurnalı şekiller bulunan sıcaklığa girilir. Sıcaklığın batısında su deposu ve külhanı vardır.
Ürgüp de 1924 mübadele yıllarına kadar Türk ve Rum halkları birlikte yaşamıştır. Hamamın Mübadele yılına kadar hem Rum ve Türk Ürgüplüler tarafından kullanıldığı bilinmektedir.
Yapımından bitimine kadarki dönemi içine alan kitabesi mermer blok üzerinde iki bölümden oluşmuştur. Günümüzde halen kullanılan Ürgüp’ün tek hamamı konumundaki tarihi hamam turistlerinde ilgisini çeken tarihi bir yapı özelliğini korumaktadır.
Sevindirici taraf hamamın halen orijinalliğini koruyor olmasıdır. Isıtma sistemi cehennemlik sistem dediğimiz bir sistem var. Alttan külhan dediğimiz bir sistem var. O külhan dediğimiz ateş hamamın altını ve içini ısıtıyor, aynı ateş suyu da ısıtıyor. 2015 yılında hamama ‘mükemmelik sertifikası’ verilmiştir.
Kitabesinde hem Rumca Hem de Karamanlıca iki metin vardır.
Rumca metinde “Biricik vatanımız evlatlarının bağışları, sevgililerin nişanı olarak sana bu hamamı inşa etti. Ey gençlik ,senin mutlu geleceğini hazırlayan birlik beraberliğin hayran kalınacak eseridir bu” denilmektedir.
Sol tarafta Grek harfleriyle Karamanlıca metinde ise; Asr-ı Sultan-ı Hamid-i Sani Fahr-i alemdir. Dehrin şadmanı sayesinde(Zamanın mal müdürü) inşaa oldu. Bu hamam ehalimiz ibraz etti. İhtimam bıdırığ buyurdu. Evladı-ı vatan ianesin buradan gerek taşradan Haralambos Hacı Savva eseri(Ustası Harambolos Hacı Savva’dır) yad ettirir ehl-i hüneri” ibareleri vardır.
1976 ‘dan bu yana Taşar ailesi tarafından işletilen hamamı, Ürgüp Belediyesi yeniden restorasyona tabii tutmuştur. Hamamın tüm orijinallikleriyle aynen korunması gereklidir.
Yararlanılan Kaynaklar:
Ürgüp Belediyesi İnternet Sitesi
Eda Özdoğan, Denizli Postası, 7.12.2018
Ürgüp Haber,10 Ekim 2020
