CUMHURİYET TARİHİ BOYUNCA ÇIKARTILAN VERGİ AFLARI
Doç. Dr. Faruk GÜÇLÜ
Cumhuriyet’in kuruluşundan bu yana 39 adet vergi affı sayılabilecek yasa çıkartıldığı görülmektedir. Diğer bazı yasalarla getirilen dolaylı afları da sayaraksa sayı 42 ye çıkıyor. Bunları sıralamak gerekirse;
1-17.05.1924 yılında çıkartılan İlk Vergi Affı
2-05.08.1928 tarihinde Elviyei Selâsede Vergilerinin Sureti Cibayetine Dair Kanun
3-15.03.1934 4530 sayılı Varlık Vergisinin Bakayasının Terkinine Dair Kanun
4-04.07.1934 2566 sayılı Vergi Bakayasının Tasfiyesine Dair Kanun
5-29.06.1938 3568 sayılı Arazi Vergisinin Mali Yıl Sonuna Kadar Olan Bakiyesinin Terkinine Dair Kanun
6-13.06.1946 4920 sayılı Devlet Orman İşletmelerinin Bazı Vergilerden Muaf Tutulması Hakkındaki Kanun
7-21.01.1947 5050 sayılı Toprak Mahsulleri Vergisi Artıklarının Silinmesi Hakkında Kanun
8-26.10.1960 113 sayılı Af Kanunu
9-28.12.1961 281 sayılı Vergi Cezaları Gecikme Zamlarının Tecil ve Tasfiyesine Dair Kanun
10-23.02.1963 218 sayılı Bazı Suç ve Cezaların Affı Hakkında Kanun
11-13.06.1963 252 sayılı Spor Kulüplerinin Vergi Borçlarının Bir Defaya Mahsus Olmak Üzere Affı Hakkında Kanun
12-05.09.1963 325 sayılı Yasa Kamu İktisadi Teşebbüslerinin 1960 ve Daha Önceki Yıllarına Ait Bir Kısım Vergi Borçlarının Tasfiyesi Hakkında Kanun
13-16.07.1965 691 sayılı Belediyelerin ve Belediyelere Bağlı Müessese ve İşletmelerin Bir Kısım Borçlarının Hazinece Terkin ve Tahkimi Hakkında Kanun
14-03.08.1966 780 sayılı Bazı Suç ve Cezaların Affı Hakkında Kanun
15-28.02.1970 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunuyla Getirilen Af
16.05.1974 1803 sayılı Cumhuriyet’in 50. Yılı Nedeniyle Bazı Suç ve Cezaların Affı Hakkında Kanun
17-20.03.1981 2431 sayılı Tahsilâtın Hızlandırılması ve Beyan Dışı Kalmış Servet Unsurlarıyla Vesikasız Emtianın Beyanına İlişkin Kanun
18-02.03.1982 2431 sayılı Kanuna Ek
19- 22.02.1983 2801 sayılı Bazı Kamu Alacaklarının Özel Uzlaşma Yolu İle Tahsil Hakkında Kanun
20-04.02.1985 Bazı Vergi Kanunlarında Değişiklik Yapılması Hakkında 3239 Sayılı Kanunun Geçici 4. Maddesi
21-03.12.1988 3505 sayılı Kanun (Geçici Birinci Madde)
22-28.12.1988 3512 sayılı Kanun
23-15.12.1990 3689 sayılı Kanun (Geçici Birinci Madde)
24-21.02.1992 3787 sayılı Kanun
25-05.09.1997 400 sayılı Tahsilât Genel Tebliği
26-22.07.1998 4369 sayılı Kanun
27-06.02.2001 414 sayılı Tahsilat Genel Tebliği
28-07.03.2002 4746 (4748) sayılı Kanun ile Emlak Vergisi ile İlgili Af Düzenlemesi (Emlak Vergisi Kanunu Geçici Madde 21)
29-27.02.2003 4811 sayılı Vergi Barışı Kanunu
30-22.11.2008 5811 sayılı Bazı Varlıkların Milli Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Kanun
31-25.02.2011 6111 sayılı Bazı Alacakların Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
32-29.05.2013 6486 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
33- 10.09.2014 6552 sayılı İş Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Ve Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanun
34- 19.08.2016 6736 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına ilişkin Kanun
35-27.05.2017 7020 sayılı Yeniden Yapılandırma Kanunu
36-18.05.2018 tarihinde 7148 sayılı kısmi af yasası
37-19.07.2019 tarihinde 7186 sayılı yasa
38-09.06.2021 tarihinde 7326 sayılı yasa
39-05.07.2022 tarihinde çıkartılan 7417 sayılı yasa
Cumhuriyet tarihimizde son yasa tasarısı hariç 39 adet mali ve vergi affı çıkarmıştır.
Bunların dağılımı ise;
|
Yıllar |
Af yasası sayısı |
|
1924-1960 |
7 |
|
1961-1980 |
8 |
|
1981-2000 |
11 |
|
2001-2022 |
13 |
|
Toplam |
39 |
Şeklindedir.
1980 yılından bu yana çıkartılan yasa sayısı 24 dir.
Çıkartılan vergi afları haksız ve adil olmayan vergi sistemini düzeltmediği gibi gelir dağılımının haksız dağılımını artırmaktadır.
Zamanında vergisini ödeyen mükellefi cezalandırmakta ve toplumda vergi ödememe direncini yaygınlaştırmaktadır.
Toplumun vergi affına değil, tüketimden alınan dolaylı vergiye değil, sağlanan kazanca göre alınan, adil ve şeffaf bir sistemine gereksinimi vardır.
