Ürgüp ilçesinde bulunan Tahsinağa İlçe Halk Kütüphanesi’nin tarihi 1855 yılına kadar uzanmaktadır. Kütüphane Abdülmecid Han’ın İkinci Müsahinsanisi (önce bahçıvan.sonra kızlarağası ve kütüphane görevlisi) Tahsinağa tarafından 1855 yılında kurulmuştur. Aslen Ürgüplü olduğu düşünülen Tahsin Ağa sarayda kütüphanecilik hizmeti yapmaktaydı. Abdulmecit’in iznini alarak önce Ürgüp Temenni Tepesine kütüphane görevi görecek bir kümbet yapı yaptırmış ardından saray kütüphanesinde birden fazla nüshası olan el yazması 817 cilt eseri develere yükleterek, Ürgüp’e göndermiştir.
Tahsin Ağa tarafından Kütüphane kurmak için görevlendirilen Ürgüplü Hacı Derviş, kitap yüklü develerle Ürgup’ e doğru yola çıkarak ilçenin güneyinde Temenni Tepesinde bulunan kümbet yapıya kitapları yerleştirerek orada kütüphane ve medrese kurulmasına öncülük etmiştir.
Hacı Derviş, Tahsin Ağa kütüphanesinde 39 yıl Hafız-ı Kutub (Kütüphaneci) ve medrese yöneticisi olarak çalışmıştır. 1894 yılından itibaren de Hacı Derviş'in oğlu Nail Derviş tarafından bu görevler devam ettirilmiştir. Şeyhülislam Ürgüplü Hayri Efendi döneminde Tahsin Ağa Kütüphanesi, 1914 yılında Eğitim Bakanlığına bağlanmıştır Bir süre Karamanoğlu Cami yanında bir odada hizmet veren kütüphane görevlisi olarak camii imamı Kemali Hoca görev yapmıştır. Kemali Hoca’dan sonra oğlu Hasan Efendi, Mahmut Baltacıoğlu 1939 yılına kadar görev yapmıştır.
1933 yılında Özel İdare Binasına ,1939 yılında Türk Hava Kurumu binasına taşınan kütüphane beşinci bir değişiklikle son yerine gelmiştir. Beş kez taşınma el yazması kitap kolleksiyonun da bulunan bazı eserlerin tahrip olmasına neden olmuştur.
1939-1942 yılları arasında Talat Patçı, 1942 de Hacı Tuğcu, 1943 de Şevkiye Aydemir kütüphane de görev yapmıştır. Kaymakam Fahri Çıvgın tarafından kütüphaneye memur olarak 1.07.1944 de atanan Mustafa Güzelgöz kütüphaneyi 2995 kitapla devralmıştır.
Mustafa Güzelgöz’ün kütüphaneye atanması sonrasında ilk iş olarak rutubetli bir odada bulunan 2300 adet el yazması kitabı güneşe çıkartarak kurutmuştur. Mevcut binanın kapasiteyi karşılayamayacağı düşüncesiyle Güzelgöz'ün yaptığı girişimler sonrasında kütüphane 1952 yılında Ürgüp'ün içinde yer alan yeni yapısına taşınmıştır. Bununla da kalmayarak insanlara, köylere eşekle hizmet götürmüş ve de dünyaca tanınan eşekli kütüphaneci adını almıştır. Mustafa Güzelgöz sayesinde bu kütüphane bölgenin en zengin kütüphanesi haline gelmiştir. Merhum Güzelgöz bu nedenle dünya çapında tanınmış ve kendisine ödüller verilmiştir.
Mustafa Güzelgöz 1944 yılında 2995 kitapla devraldığı kütüphaneyi emekli olduğu 1972 yılında yaklaşık yüz bin kitapla devretmiştir. Mustafa Güzelgöz emekli olunca 1972 de Osman Siviloğlu, 1974 de Aslan Buğdaycı,1976 da Halit Bozkurt,1978 de Ömer Çubuk, 1983 de Gönül Sayın ve 1985 de Erdoğan Pamuk müdür olarak görev yapmıştır. Erdoğan Pamuk’un kütüphane tarihi konusunda bir makalesi de bulunmaktadır.
Kütüphaneye 1965 yılında 2. Katı, 1980 yılında ise Depo, Garaj ve Tuvaletler ilave edilmiştir. 1988 yılında da Çocuk Bölümü ve Lojman ilavesi yapılmış, Nisan 2008’de internet salonu hizmete sunulmuştur.
Ürgüp ilçemizde yer alan bu tarihi değerlere sahip çıkmak gerekmektedir.
Yararlanılan Kaynaklar
-Wikipedia
-Ürgüp Kaymakamlığı Sitesi,
-Erdoğan Pamuk ; 130 Yılında Ürgüp Tahsin Ağa İlçe Halk Kütüphanesi, Türk Kütüphaneciliği Dergisi ,1986 sy;1
