ESKİL BOYU VE ESKİLLİ MAHALLESİ
Doç. Dr. Faruk GÜÇLÜ
Eskil bir Türkmen boyunun adıdır. Nevşehir’e Aksaray dolaylarından gelerek Nevşehir Kalesinin güney-doğu kesimine yerleşen 65 aileden oluşmuştur(Nevşehir Evkaf Defteri s.11 cemaat-i Türkman-ı Eskil). Halen Aksaray’ın Eskil ilçesi vardır. Nevşehir’de bulunan Eskil Mahallesi Cumhuriyet ve Memiş Bey Mahalleleri arasındadır.
Mahalle yıkıldığından Damat İbrahim Paşa tarafından bu bölgeye yerleştirilen Eskil aşiretinin anılarını geri getirmek mümkün değildir.
Aksaray iline bağlı bir ilçenin adı olan Eskil, tarihi kaynaklarda “Eskiil” şeklinde 16. Yüzyılın başlarından itibaren sıkça görülmeye başlar.Eskiil (Eskil) kavramı, doğuda Aksaray’ın hemen batısından başlayarak batıda Konya’nın doğusuna ve kuzeyde Kulu civarlarından güneyde Ereğli’ye kadar uzanan geniş bir bölgeyi kapsamaktadır.
Anadolu Selçuklu Sultanı II. Kılıçarslan döneminde Türkmen aşiretlerinin yerleştirildiği bilinen Eskiil (Eskil) bölgesi, Osmanlı Devleti’nin Anadolu’yu ele geçirdiği 15. Yüzyılın sonlarından itibaren idari açıdan Karaman Eyaleti’ne bağlı bir kaza olarak teşkilatlandırılmıştır. Bu kazanın merkezi de 16. Yüzyılın üçüncü çeyreğine kadar Eskil kasabası olmuştur.
“Osmanlı Sultanı II. Selim döneminde, Karapınar merkez olmak üzere kurulan kazaya “Eskiil” adı verilmiş ve şimdiki Eskil bölgesi “Esbkeşan” ismiyle kaza statüsünü korumaya devam etmiştir. Şimdiki Eskil ilçesi alanının yaklaşık iki katı bir alanı kaplayan Esbkeşan Kazası ise konumunu Osmanlı Devleti’nin yıkılışına kadar sürdürmüştür. Cumhuriyet döneminde önce Aksaray Vilayeti’ne daha sonra da Niğde Vilayeti’ne bağlı bir köy olan Eskil, 1929 yılında belde yapılmış, 1989 yılında Aksaray ilinin tekrar kurulmasından sonra ise 1990 yılında ilçe haline getirilmiştir.”(Aksaray Tarihi Sitesi)
Eskil boyları daha çok hayvancılıkla ilgilendikleri ve Konya bozkırlarında konar-göçer oldukları için bölgeye getirilen eker-biçer kişiler nedeniyle topraklarının azalması ve kendilerinden aşırı vergi istenilmesi sebebiyle bir kısmı Osmanlı İmparatorluğu tarafından Avrupa'ya birçok kez iskan edilmişlerdir.
Günümüzde bu aşirete mensup olup Atçeken sıfatını soy isim olarak kullanan aileler de vardır.
Şimdi Nevşehir Belediyesi’ne düşen tarihi bir görev var. Damat İbrahim Paşa’nın kurduğu tüm mahalleleri ve tarihi çeşmeleri yani yıkılan tarihi olabildiğince yeniden canlandırmak ve yaşatmak. Kalede yok edilen her mahalle adı bir tarihi bir Türkmen boyunu ifade etmektedir.
Yararlanılan Kaynaklar
Wikipedia
Aksaray Tarihi İnternet Sitesi
Türk Dünyası Tarihi Dergisi, Ağustos 1993
